Atom yadrosining tuzilishi va xossalari reja: Atom yadrosining tuzilishi va xossalari

ATOM YADROSINING TUZILISHI VA XOSSALARI
Reja:
1. Atom yadrosining tuzilishi va xossalari.
2. Messbauer effekti va uning qo‘llanilishi.
3. Termoyadroviy reaksiyalar.


Mavzular mazmuni: Atom yadrosining tuzilishi va xossalari. Yadro kuchlari. Massa deffekti va yadro bog‘lanish energiyasi. Yadroning fenomenologik tomchi va qobiq modellari. Messbauer effekti va uning qo‘llanilishi. Radioaktiv emirilish. Yadro reaksiyalari. Yadrolarni bo‘linish reaksiyalari. Zanjir reaksiya. Yadro reaktorlari. Yadro energetikasi muammolari. Termoyadroviy reaksiyalar. Boshqariladigan termoyadro reaksiyalari muammosi. Elementar zarrachalar xossalari va klassifikatsiyasi. Koinot nurlari.
Tayanch iboralar: atom, yadro, kuch, deffekt, energiya, qobiq model, radioaktiv emirilish, reaksiya, zanjir, termoyadroviy.

Atom yadrosining kashf etilish va o'rganilish tarixi nihoyatda ibratli va qiziqarlidir. Yadro haqidagi zamonaviy tasavvurlar sekin-asta, eksperimental dalillar to’planishiga qarab shakllangan. Bu shakllanishning muhim bosqichlariga to'xtalib o'tamiz

Atom yadrosining kashf etilishi.
Rezerford tajribalari (1911 y.) atom ichida musbat yadro borligiga shubha qoldirmaydi. Bu tajribalarning natijalari -zarralar yadroga yaqinlashgan eng qisqa x masofani baholash imkonini berdi
Bu masofada -zarraning kinetik energiyasi
(1)
formula bilan hisoblash mumkin bo'lgan elektrostatik itarishish potensial energiyasiga to'liq aylanadi.
Ravshanki, q_Ya=Ze. q_=2e, W_P=W_K. U holda


(2)
bo'ladi, bundan (3)
topiladi. Agar -zarraning kinetik energiyasini W_K= 510⁶ eB deb qabul qilsak va oltin uchun Z=79 ekanini e'tiborga olsak, x=10^-14 m bo'ladi. Bundan,  - zarra va atom yadrosi radiuslarining yig'indisi 10^-14 m dan kichik ekani kelib chiqadi.
Demak, atom yadrosining diametri 10^-14 m dan bo'lishi kerak ekan. Zamonaviy dalillar buyicha yadrolarning o'lchamlari 10^-14 yo 1O^-15 tartibida.
Rezerford tajribasida - zarralar atom yadrolari bilan to'qnashganda ularning parchalanib ketmaganligi atom yadrolarining mustahkamligini ko'rsatadi.