Atom yadrosi ya zarralar fizikasi

В
Z = TC +
(2.2. 1)
Elektromagnit ta’sirlashuvda zaryad va nuklonlar soni saqlanadi. Shunga 
ko‘ra,  (1) dan  izotopik spin proyeksiyasi ham saqlanishi kerak.
Izotopik spin kuchli ta’sirlashuvdagina saqlanadi, proyeksiyasi esa kuchli 
va elektromagnit ta’sirlashuvlarda saqlanadi.

---

Shunday  qilib ,  izotopik  spin  kuchli  t a ’sirlash u v d a  qatnashadigan 
nuklonlar, 
n
  va  Л-mezonlar,  giperonlar  va  antizarralar  bilan  bo‘ lgan 
jarayonlarda albatta saqlanadi.
2.3-§. Paulining umumlashgan tam oyili
Y uqorida  n u k lo n larn in g   o ‘ zaro  t a ’ s ir la s h u v i  va  boshqa  ta jrib a  
n a tija la ri  aso sida proton  va neytron  yad ro   k u c h lar  m aydonida aynan 
bir x il zarralar ek an ligi ay tild i. N uklonlar ferm ion zarralar bo‘ lg a n lig i 
sababli Pauli tam o yiliga bo‘ysunishi  kerak. U m um an, nuklonlar oddiy 
fazoda  s iljis h la rg a   to ‘ g ‘ ri  k e lad ig an   u z lu k s iz  
x,  y,  z
  ko o rd in atalar 
bo‘y ic h a   va  bitta  spin  holati  ham da  z ary ad   h o la tig a   mos  k elu vch i 
beshta erk in lik  d arajasig a egadir. P auli ta m o y ilig a  ko ‘ ra,  ik k ita aynan 
b ir   x il  z a r r a la r   t o ‘ lq in   f u n k s iy a la r i  z a r r a l a r   a lm a s h in u v ig a  
an tisim m etrik boMishi  lozim .  Bu esa ko o rdin at,  spin  va izotopik spin 
p r o y e k s iy a la r  
to M q in  
f u n k s i y a l a r i n i n g  
s im m e tr ik  
y o k i 
an tisim m e trik lig ig a  bogMiq.
K oordinatalar toMqin  fu n k siyasi  sim m etrik  y o k i  an tisim m e trik lig i 
o rbital  kvant  soni  / ga  bogMiq,  / ju ft  boMsa  (m a sa la n : 
s,  d
 h o latlard a 
/  =  0,  2,  ...)  sim m etrik , 
I
  n in g  toq  q iy m a tla r id a   (m asala n : 
p,  f  
ho latlard a  /  =  1 ,3 ,  ...)  an tisim m etrik .  S p in la r  p ro y ek siy asi  toMqin 
fu n k siya lari  sp in lar  yigM ndisi  nol  boMsa  an tisim m etrik ,  ag a r  birga 
teng  boMsa  sim m etrikdir.  H aqiqatan  ham ,  P au li  tam o yili  bo‘y ic h a  
bir en ergetik holatda  ik k ita aynan  bir x il z a rra  sp in lari  p aralle l holda 
boMa olm aydi.  S p in lari y ig in d isi nol  boMsa,  u h o ld a sp in lar y o ‘ n alish i 
qaram a-qarshi  boMadi,  bunday  holat  ru xsat  e tila d i.
N u k lo n la r  t a ’ s ir la s h u v id a   iz o to p ik   s p in   q iy m a tla r i  q u y id a g i 
ja d v a ld a   k e ltirilg a n :
Bu  yerda  1,  2  raqamlar  bilan  nuklonlar  belgilangan,  strelkalar  izospin 
yo ‘nalishini ko‘rsatadi.  1 — 3 qatorlarda simmetrik triplet holatlar, 4-qatorda 
antisimmetrik singlet holat keltirilgan.
Nuklonlar ta’sirlashuvlari 
S
 holatda kechayotgan boMsin: u holda toMqin 
funksiyalari antisimmetrik boMadi.