Atom yadrosi ya zarralar fizikasi

О  = ^ Т а = т 0с 2 - ^ т ас 2.
 
( 7 2
 4)
a  
a
0 ‘z-o‘zidan  parchalanishi  uchun 
Q  >
  0,  y a’ni  biz  yana  zarur  shartga
(7.2.3)  kelamiz.  Misol: Neytronning beta-parchalanishi.
Proton,  neytron  va  elektron  quyidagi  m assalarga  ega: 
m  =
  938,26 
MeV, 
m
  =  939,55 
MeV,  m
  =  0,51  MeV.  K o‘rinib turibdiki, 
m  >  m
  +
’  Л 
* 
*  e 
9
 
9 
n 
p
me,
 agar bu boshqa saqlanish qonunlariga zid kelmasa, erkin neytronning 
beta-parchalanishi n —»p + e ' sxemasi bo ‘yicha o ‘tishi m umkin. Haqiqatda 
esa, bunday jarayon o ‘tmaydi. M asalan,  impuls m omenti saqlanm aydi va 
amalda  n —>p  + p ‘ +  n  proton,  elektron  va  antineytrinoga  parchalanadi. 
Ikkinchi tomondan erkin proton massasi neytron massasidan mp< mn kichik 
boMgani  uchun  neytron  va boshqa zarralarga parchalanm aydi.
Endi  ikki zarrali  parchalanishni  k o ‘rib chiqamiz:
+ 
(7.2.5)
Barcha massalari m a’lum va 
a
 zarra tinch holatda deb, hosil bo‘luvchi 
zarralarning energiyasini  topamiz.  Impuls  saqlanish  qonunidan:
Pa = P + P 2
 
(7.2.6)
Tenglikning  ikkala tomonini  kvadratga oshirib: