Atom tuzilishi. Kimyo fanining paydo bo`lish tarixi

Gess qonuni: har qanday reaksiya uchun ∆H ni topish
Qator hollarda reaksiyani o‘tkazish qiyin yoki umuman o‘tkazib ekstremal sharoitlarda borishi mumkin. Reaksiyani laboratoriyada amalga oshirish mumkin bo‘lsa ham uning issiqlik effektini hisoblash mumkin.
Gess qonuni bo‘yicha jarayonning umumiy issiqlik effekti uni alohida bosqchlari effektlarining summasiga teng:
∆H _um = ∆H₁ + ∆H₂ +...+ ∆H_n(6.8)
Ushbu qonun har qanday jarayon uchun ∆H moddalarning faqat boshlang‘ich va oxirgi holatlariga bog‘liq bo‘lib, jarayonning borayotgan yo‘liga bog‘liq emasligidan kelib chiqadi. Alohida bosqichlarning termokimyoviy tenglamalarini qo‘shish, ayirish yoki o‘girish mumkin (oxirgi holda bosqichlar ∆H larining ishorasi o‘zgaradi). Gess qonunini oltingugurtni olingugurt uch oksidigacha oksidlash jarayoniga qo‘llash mumkin. Oltingugurtni kislorodning ortiqcha miqdori ishtirokida yondirganiizda SO₂ hosil bo‘ladi:
S (q) + O₂ (g) = SO₂ (g) ∆N = -296,8 kJ (1)
Keyinchalik katalizator ishtirokida va temperaturani o‘zgartirib, SO₂
ni SO₃ gacha oksidlanadi:
SO₂ (g) + ½ O₂ (g) = SO₃ (g) ∆H = -99,2 kJ (2)
Amalda deyarli bormaydgan quyidagi reaksiyaning issiqlik effektini qanday hisoblash masalasi paydo bo‘ladi:
S (q) + 1,5 O₂ (g) = SO₃ (g) (3)
Gess qonuni bo‘yicha (1) va (2) tenglamalarnii qo‘shamiz va tenglamaning ikki tarafida bor bo‘lgan moddalarning formulalarini qisqartiramiz:
S (q) + 1,5 O₂ (g) → SO₃ (g) ∆H = -396,0
● metallsimon natriy uchun standart holat ∆H^o_f = 0; lekin uni gaz holatga o‘tkazish uchun ∆H^o_{f Na(g)} = 107,8 kJ issiqlik sarflash kerak.
● molekulalar xolidagi elementlar uchun standart holatda ∆H^o_f = 0 ; masalan,
∆H^o_{f Cl2} = 0 , atom holidagi xlor uchun ∆H^o_{f Cl} = 121,0 kJ.
●ayrim elemetlar bir necha allotropik shaklda bo‘ladi, lekin ularning bittasigina standart holat deb olinadi. Uglerodning standart holati grafit ∆H^o_f = 0; kislorodning standart holati azon O₃ emas, balki O₂ ∆H^o_f = 0. Oltingugurtning standart holati monoklinik oltingugurt emas, balki S₈, ya’ni rombik oltingugurt ∆H^o_f = 0.
Ko‘pchilik birikmalar uchun ∆H^o_f ning qiymatlari manfiy, ya’ni ko‘p moddallar ekzotermik reaksiyalar 6.9 muammo. Quyida keltirilgan moddalarning hosil bo‘lish tenglamalarini yozing va ularning ∆H^o_f larini ko‘rsating:
a) AgCl₂(q); b) CaCO₃ (q); c) HCN