“Assesment”

4. Zamanagóy adamnıń payda bolıwı, rasaǵa bóliniwiniń payda bolıwı. Sońǵı paleolit dáwirinde súyek hám shaqtan jasalǵan buyımlar – iyne, biz, qarmaq, oq jaydıń oǵı, hár qıylı bezekler hám basqalar keń qollanılǵan. Bul dáwirde burǵı da payda boldı. Algashqı jámááttiń ornın jámiyetlik jámááttiń ádewir jetilisken forması – ana urıwı jámááti (matriarxat) iyeledi. Bul urıwdıń ishinde nekelesiw qadaǵan etildi, nátiyjede adamlardıń jámáát bolıp uyımlasıwı kúsheydi.
Rasalar paleolittiń sońǵı dáwirlerinde bunnan 40-30 mıń jıl aldın adam jer júzin iyelewi menen qáliplese basladı. Olardıń izlerin Ispaniya, Franciya aymaqlarında kóriw múmkin. Hár bir rasa ózine tán rasalıq belgileri menen parıqlanadı. Házirgi adamlar úsh ekvatorial (negroid, avstraloid) evroaziya (evropoid), aziya, amerika (mongoloid) yaki 5 (negroid, avstraloid, evropoid, mongoloid, amerikanoid) iri rasalarǵa bólinedi. Hár bir rasanın ishinde kishkene rasa boladı. Máselen: ekvatorial rasa negr, negrill, bushmen, avstraliya hám basqa rasalarǵa; al evropoid rasası bolsa Atlantika-Baltika, Xind-Orta teńiz, Orta Evropa hám basqa da rasalarǵa; mongoloid rasa Arqa Aziya, Arktika, Qubla Aziya hám basqa da rasalarǵa bólinedi.
Barlıq rasa Homo sapienske tan bolǵan ózgesheliklerge iye, olardıń barlıǵı biologiyalıq hám psixologiyalıq jaqtan teń bolıp, evolyuciyalıq rawajlanıwdıń bir qıylı basqıshında turadı. Barlıq rasalar mádeniyat hám civilizaciyanıń eń joqarı dárejede rawajlanıwında birdey imkaniyatlarǵa iye ekenligi, rasalardıń birdey qábiletlerge iye emeslikleri, olar evolyuciyanıń hár túrli basqıshlarında turǵanlıǵı haqqındaǵı rasashılıq ideyalardı biykarlaydı. Adam rasasın “millet”, “til toparı” túsinikleri menen aljastırıp jibermew kerek. Bir millettiń quramında hár túrli rasa hám kerisinshe, bir rasanıń ózi hár túrli milletler quramına kirgiziliwi múmkin.
The fossil finds confirmed what earlier studies had suggested: Homo sapiens,
or modern humans, originated in a small region of Africa about 200,000 years ago and migrated out of Africa about 100,000 years ago.
Topib o’rganilga odam qaldiqlari, dastlepki o’rganishlar shuni ko’rsatadiki Homo Sapines ya’ni zamonaviy odamlar bundan 200 ming ilgari Afrikaning kichkina hududida paydo bo’lgan va taxminan 100 ming yil ilgari Afrikaning tashqarisiga ko’chishgan.².