Yagona identifikatsiya tizimi bizga nima beradi? – O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2020 yil 28 apreldagi «Raqamli iqtisodiyot va elektron hukumatni keng joriy etish chora-tadbirlari to‘g‘risida» hamda Vazirlar Mahkamasining 2020 yil 30 oktyabr «Aholiga taqdim etilayotgan elektron davlat xizmatlarini ko‘rsatishda shaxsni tasdiqlash tizimini yanada rivojlantirish chora-tadbirlari to‘g‘risida»gi (679-son) qarorlarida Elektron hukumatni rivojlantirishga qaratilgan bir qator chora-tadbirlar ko‘zda tutilgan.
Endilikda barcha tarmoqlarni tegishli axborot-kommunikatsiya texnologiyalari bilan boyituvchi Elektron hukumat rivojlanish pog‘onalaridan tezroq va ishonch bilan ko‘tarila boshladi.
Yagona identifikatsiya tizimi 2016 yildayoq ishga tushirilgan va u foydalanuvchilarga id.gov.uz sayti orqali yaxshi tanish. Xabaringiz bor-yo‘qmi, Elektron hukumatga 100 dan ortiq axborot tizimlari ulangan. Ya’ni barcha vazirliklar, davlat tashkilotlarining axborot tizimiga yagona identifikatsiya tizimi: bitta login, bitta parol yoki elektron raqamli imzo orqali kirish imkoniyati mavjud. Shuningdek, tizimda foydalanuvchining shaxsiy ma’lumotlari ham tasdiqlangan. Masalan, foydalanuvchi oddiy, noma’lum shaxs emas, u haqidagi hamma ma’lumotlar ushbu tizimda mavjud: ism-sharifi, jinsi, yashash manzili va hokazolar. Biz uni avtomatik ravishda tashqi axborot tizimiga jo‘natamiz. Xullas, Yagona identifikatsion tizimimiz barcha davlat axborot tizimlariga ushbu imkoniyatni beradi.
Shu o‘rinda ta’kidlab o‘tmoqchi edimki, agar foydalanuvchi bitta axborot tizimiga boshqa-yu, keyingisiga yana bir yangi login bilan kirgan bo‘lsa, unda integratsiyalash qiyin kechadi. Hozirgi holatda bitta axborot tizimi avtomatik ravishda boshqasidan ma’lumot olishi mumkin. Masalan, bizning identifikatsion raqam orqali mehnat to‘g‘risida ma’lumot olsa bo‘ladi. Shu maqsadlarda 2015 yil yagona identifikatsion raqamni yaratganmiz.
– Lekin bilishimizcha, 2020 yil oxirlarida Yagona identifikatsion tizim yangilandi. Sabab?.. – Muammo shundaki, eski axborot tizimi yopiq kodli bo‘lgan. Ya’ni unga o‘zgartirish kiritishga bizda ruxsat yo‘q edi. Hatto, bitta vergul kiritolmasdik. Bugungi taraqqiyot, yangi qonuniy va texnik talablar, har bir soha va tizimlardagi o‘zgarish, yangilanishlar tufayli 2020 yilning dekabr oyidan Yagona identifikatsiya tizimining yangi test tartibidagi shakli o‘z faoliyatini boshladi (elektron manzil id.egov.uz). Uning imkoniyatlari ham qaysidir ma’noda kengaydi, texnologiyasi, arxitekturasi, tezligi ham o‘zgardi, nisbatan xavfsizroq bo‘ldi. Yana 6 oygacha o‘zgartirishlar kiritib boramiz.
Endilikda Yagona identifikatsiya tizimi quyidagi qulaylik va imkoniyatlarni taqdim etadi:
Avvalo, Elektron hukumatning barcha tizimlaridan foydalanish uchun har biridan alohida ro‘yxatdan o‘tishga hojat yo‘q. ONE ID birgina login va parol yoki elektron raqamli imzo orqali barcha axborot tizimlaridan erkin foydalanish imkoniyatini yaratadi;
Yagona identifikatsiya tizimi (ONE ID) foydalanuvchi haqida asl ma’lumot (ism, familiya, manzil va hokazolar)ni taqdim etadi. Ya’ni foydalanuvchi o‘zining noma’lum kimsa emas, balki aniq jismoniy yoki yuridik shaxs ekanini tushunadi;
Yagona identifikatsiya tizimi (ONE ID) foydalanuvchi identifikatorini elektron hukumatning har bir tizimiga uzatadi. Masalan, bitta tizim boshqasidan foydalanuvchi haqidagi har qanday ma’lumotni avtomatik tarzda qabul qilishi mumkin.