III. XULOSA
IV. ADABIYOTLAR ROYXATI.
KIRISH
Mustaqil O‘zbekiston Respublikasida shakllanayotgan milliy istiqlol g‘oyasi Respublika Konstitutsiyasida e’tirof etilgan insonparvar, demokratik, huquqiy davlat va jamiyatni barpo etish, shuningdek, ijtimoiy iqtisodiy hamda madaniy rivojlanishning yuqori bosqichlariga ko‘tarish, jahon hamjamiyati safida munosib o‘rin egallashga yo‘naltirilgan ezgu maqsadlarni amalga oshirishga xizmat qiladi.1997 yil 29 avgustda O‘zbеkistоn Rеspublikasi Оliy Majlisining IX sеssiyasida qabul qilingan hamda bugungi kunda g‘оyalari amaliyotga kеng ko‘lamda muvaffaqiyatli tatbiq etilayotgan O‘zbеkistоn Rеspublikasining «Ta’lim to‘g‘risida»gi Qоnuni va «Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi» mazmunida barkamоl shaхs va malakali mutaхassisni tarbiyalab vоyaga yеtkazish jarayonining mоhiyati to‘laqоnli оchib bеrilgandir.
Malakali kadrlar tayyorlash jarayonining har bir bоsqichi o‘zida ta’lim jarayonini samarali tashkil etish, uni yuqоri bоsqichlarga ko‘tarish, shu bilan birga jahоn ta’limi darajasiga yеtkazish bоrasida muayyan maqsad va vazifalarni amalga оshirish lоzim.Ushbu maqsadlarning ijоbiy natijaga ega bo‘lishi, eng avvalо, yosh avlоdga ilmiy bilimlar asоslarini puхta o‘rgatish, ularda kеng dunyoqarash hamda tafakkur ko‘lamini hоsil qilish, ma’naviy aхlоqiy sifatlarni shakllantirish bоrasidagi ta’limiy tarbiyaviy ishlarni samarali tashkil etishga bоg‘liqdir. Zеrо, yurtning pоrlоq istiqbоlini yaratish, uning nоmini jahоnga kеng yoyish, ulug‘ ajdоdlar tоmоnidan yaratilgan milliy madaniy mеrоsni jamiyatga namоyish etish, ularni bоyitish, mustaqil Rеspublikamizning rivоjlangan mamlakatlar qatоridan jоy egallashini ta’minlash yosh avlоdni kоmil insоn hamda malakali mutaхassis qilib tarbiyalashga bоg‘liqdir. Bugungi kunda jamiyatimiz uchun har tomonlama rivojlangan fan texnika taraqqiyotini hayotga tatbiq eta oladigan yetuk malakali kadrlar tayyorlash masalasi turibdi. Maktab ta’limining hozirgi bosqichida o’quvchilarni mehnatga tayyorlash, o’sib kelayotgan avlodning ta’lim va tarbiyasidagi eng zarur masalalardan biridir. Ana shu vazifalardan kеlib chiqqan hоlda bugungi kunda matеmatika fanida erishilayotgan yutuqlarni o‘rganish uchun uning asоsi bo‘lgan tushunchalarni mukammal o‘zlashtirishimiz kеrak. Bu fanni oquvchilarimiz alo darajada ozlashtirishi uchun esa biz turli xil metodlarni, kichkintoylarimizni qiziqtirish uchun har-xil oyinlarni bilishimiz va ulardan dars otish jarayonida foydalanishimiz zarur va yetarlidir. Shu bois bu masalalarni bu kurs ishimizda yoritib berishga harakat qilamiz.
Ozbekiston Respublikasida shakllangan uzluksiz talim tizimi barkamol shaxs va malakali mutaxassisni tayyorlash jarayonining samarali tashkil etilishini taminlashga xizmat qiladi. Uzluksiz talim tizimi doirasida faoliyat olib boruvchi talim muassasalari ilgor, demokratik hamda insonparvar goyalarga tayangan, hamda yangicha mazmunga ega bolgan talim jarayonini tashkil etishda muhim orin tutadi. Uzluksiz talim tizimini shakllantirish, shuningdek, talim mazmunini yangilash talim sohasida olib borilayotgan islohotlarning bosh goyasi sanaladi.
«Kadrlar tayyorlash milliy dasturi»da takidlanganidek, talimning yangi tizimi va mazmunini shakllantirish uchun «ilgor texnologiyalarni hamda oquv-tarbiyaviy jarayonning didaktik taminotini yaratish» talab etiladi. Bu muhim vazifaning ijobiy hal etilishi talim jarayonini tashkil etishga nisbatan yangicha yondashuvni taqozo qiladi. Ozbekiston Respublikasining mustaqilligi sharoitida uzluksiz talim tizimining barcha bosqichlarida talim jarayonining samaradorligini oshirishga xizmat qiluvchi omillarni izlab topish, bu borada eng maqbul omil deb topilgan yangi pedagogik texnologiyalarni umumiy orta talim kasb-hunar kollejlari, akademik litseylari va oliy oquv yurti faoliyatlariga tatbiq etish borasida amaliy harakatlarni olib borish maqsadga muvofiq deb hisoblanmoqda. Ushbu nazariy xulosaning amaliy tatbiqi sifatida bir qator tadqiqot ishlari amalga oshirilmoqda. Talim jarayoniga yangi pedagogik texnologiyalarni tatbiq etish borasida umumiy orta talim tizimida ham izlanisharning tashkil etilayotganligi alohida etiborga molikdir. Zero, oliy talim tizimi ijtimoiy zaruriyat sifatida namoyon bolayotgan malakali mutaxassisni tarbiyalash jarayonida oziga xos orin tutadi. Umumiy orta talim kasb-hunar kollejlari, akademik litsey va oliy oquv yurtlarida turli yonalishlarda malakali kadrlarni tayyorlash davrning ota muhim talabi bolib, bu borada barcha imkoniyatlarni ishga solish alohida dolzarblik kasb etadi.
Oliy talim mazmunini yangilash jarayonida bolajak mutaxassislarning umumiy mehnat va kasbiy konikma hamda malakalarga ega bolishlarini taminlash masalasining samarali hal etilishiga alohida ahamiyat qaratilishi zarur.
Shu orinda alohida takidlash joizki, oliy talim muassasalarida bolajak mutaxassislarni tayyorlash jarayoni talabalarda zaruriy ishlab chiqarish iqtisodiy mazmunga ega faoliyat, konikma va malakalari sifatini shakllantirishga etiborni qaratish talab etiladi. Biroq, talim jarayonlarini takomillashtirishga qoyilayotgan yangi, yanada yuqoriroq talablar, shuningdek, talabalarning kasbiy konikma va malakalarini, yangi pedagogik texnologiyalarni rivojlantirish bilan yangicha fikrlovchi mutaxassisni shakllantirish imkonini beruvchi sharoitlarning ishlab chiqilmaganligi ortasida obektiv qarama-qarshilik mavjud.
Har tomonlama barkamol insonni shakllantirish bugungi jamiyatimiz oldida turgan dolzarb masalalardan biri bolib qolmoqda. Hozirgi maktab orindiqlarida otirgan yosh avlod ertaga bizning qolimizdan ishimizni oladigan, hayotimizni davom ettirib, ozidan keyingi avlodga yetkazuvchi vorislarimiz, Ozbekiston buyuk kelajagining egalaridir! Shu sababli Prezidentimiz Islom Karimov butun mamlakatimiz diqqat etiborini barkamol avlod tarbiyasiga qaratmoqda.
Talim tarbiya jarayoni sifati va samaradorligini oshirish kelgusi taraqqiyotimizning asosi ekanligi malum. Bu haqda Prezidentimizning quyidagi sozlari ibratlidir: Shuni unutmasligimiz kerakki, kelajagimiz poydevori bilim dargohlarida yaratiladi, boshqacha aytganda, xalqimizning ertangi kuni qanday bolishi farzandlarimizning bugun qanday talim va tarbiya olishiga bogliq.
Buning uchun har qaysi ota ona, ustoz va murabbiy har bir bola timsolida avvalo shaxsni korishi zarur. Ana shu oddiy talabdan kelib chiqqan holda, farzandlarimizni mustaqil va keng fikrlash qobiliyatiga ega bolgan, ongli yashaydigan komil insonlar etib voyaga yetkazish talim-tarbiya sohasining asosiy maqsadi va vazifasi bolishi lozim, deb qabul qilishimiz kerak. Bu esa talim va tarbiya ishini uygun holda olib borishni talab etadi
Talim jarayoniga pedagogik texnologiyalarni olib kirish Kadrlar tayyorlash milliy dasturining ikkinchi bosqich vazifalaridan biridir. Talim - kelajakdagi muvaffaqiyatlar kaliti ekan, uning mahsuli sifatida bugungi oquvchi kelajakda huquqiy-demokratik jamiyat azosi sifatida bu jamiyat hayotida tolaqonli ishtirok eta olishi kerak. Axborot oqimi keskin ortgan,turli yangiliklar hayotimizga shitob bilan kirib kelayotgan davrda mustaqil tanqidiy fikrlash konikmalariga ega bolgan,yangilikni organishga doim tayyor bolgan, hamkorlikdan chochimaydigan , muloqotga erkin kirisha oladigan shaxsni tarbiyalash talim-tarbiya jarayonining asosiy maqsadi bolishi kerak va bu borada talimda yangi texnologiyalarning qollanishiga yol ochilishi maqsadga erishish yolidagi togri qadamdir. Hozirgi kunda yangi texnologiya elementi bolgan interfaol usullardan keng foydalanilmoqda.
Do'stlaringiz bilan baham: |