Asqad Muxtor. “Dol qoya”

Asqad Muxtor. “Dol qoya”

Dostoni

Йигит-ку, нафаси сиқарди жичча. Кўйлаги танига ёпишган. Букчайиб, ҳансираб борар йигитча, Чуваккина чолни опичган.

Йигит-ку, нафаси сиқарди жичча. Кўйлаги танига ёпишган. Букчайиб, ҳансираб борар йигитча, Чуваккина чолни опичган.

Тоғ йўли — айланма. Сўқма йўл.Тикка. Чақир тош тилади товонни. Аммо чол оғирмас йигитга, Ўзга юк аламли, давомли.

Тепада баҳайбат Дол Қоя, Аждод-авлодларнинг мудҳиш манзили. Ё тангри! Бу йўлга борми ниҳоя, Қоями, юкининг рамзими?

Dol qoya

Asqad Muxtorning "Dol qoya" poemasi bevosita afsona sujeti asosida qurilgan bo’lib, unda afsona o’z istilohiy ma’nosida qo’llangan. Insoniy qadriyatlar talqiniga bag’ishlangan bu poemada afsona falsafiy mazmunni, hayotiylikni kuchaytirishga xizmat qilgan. Asarning bosh qahramonlari nevara va bobodir. Unda hikoya qilinishicha, nevara keksa bobosini ajdoddar udumiga ko’ra Dol qoyadan uloqtirib, o’zi yana qabilasiga qaytishi kerak bo’ladi.

Dol qoya

Lekin shu damda uning fikri o’zgaradi:

• Bobo, qarang, osmon, xuddi shisha!
• Nahot, qiynamasa bu ranglar sizni?
• Nahotki shularni ko’zingiz qiysa? Yashashni hech istamaysizmi?

Tajoxuli orif (Bilib bilmaslikka olish o`zi bilgan narsani boshqalardan so`ragandek bo`lish)san’ati orqali ifodalangan bu misralarda nevara bobosini yashashga, hayotdan zavqlanishga chorlaydi. Bobo hayotda e’tiqodli inson bo’lganligi uchun ko’hna udumga qarshi borishni o’ziga isnod deb hisoblaydi. Lekin nevara boboni odamlardan uzoqda yashirib saqlashini, asrab-avaylashini aytib, uni ko’ndirishga erishadi. Poemada inson yuksak qadriyat sifatida ulug’lanadi va keksalar har doim ham millatning aql-zakovat chirog’i bo’lib kelganliklari bugungi kitobxonga axloqiy mazmunga ega bo’lgan afsona orqali tushuntiriladi.

Ayni paytda unda afsonaga xos sehr-jodu kuzatiladi:

Ayni paytda unda afsonaga xos sehr-jodu kuzatiladi:

Derlarki, quyunlar unda sarsari,