Аsoslari Darslik

43–rasm.
Barabanli tojli elektr separatorining sxemasi 
Aylanuvchi baraban orqali material bunkerdan elektrodlar orasidagi 
maydonga beriladi. Baraban yuzasida mineral zarrachalar ionlar oqimidan zaryad 
oladilar. Tok o‘tkazmaydigan zarrachalar barabanda zaryadini o‘zgartirmaydi, 
uning yuzasida ushlanib qoladi va bunkerning III bo‘limiga to‘kiladi. O‘tkazuvchi 
zarrachalar zaryadini tez o‘zgartiradi va baraban yuzasidan ќar xil zaryadlangan 
zarracha sifatida itariladi va I bo‘limga tushadi. Yarim o‘tkazuvchi zarrachalar esa 
II bo‘limga bo‘shatiladi. 
Sanoatda ishlatiladigan elektr separatori bir nechta barabandan tashkil topib, 
ularda asosiy separatsiya va maќsulotlardan birini tozalash sodir bo‘ladi. 
Elektr separatsiya asosan kamyob metallar rudalari (qalay, volfram, titan–
tsirkoniy, tantal–niobiy) ning kontsentratlari sifatini me’yorga etkazish, 
shuningdek, keramik maќsulotlarni, shishali qumlarni, fosforit, slyuda, olmos va 
ќ.k. larni boyitishda qo‘llanadi. 
9.6. Elektr separatsiyaga ta’sir etuvchi omillar 
 
Elektr separatsiya boyitiluvchi maќsulotning xossalari, separatorlarning 
tuzilishi va ishlash printsipi, maќsulotni separatsiyaga tayyorlash usuli, jarayon 
borishining texnologik tartibi kabi bir qator omillarga bog‘liq. 
Zarrachalarning elektr o‘tkazuvchanligi elektr separatsiya samaradorligiga 
ќal qiluvchi ta’sir ko‘rsatuvchi erga ulangan elektrodda elektrsizlanish tezligini va 
qoldiq kattaligini belgilaydi.
Minerallarning elektr o‘tkazuvchanligidagi
farq qancha katta bo‘lsa, 
ularning separator ishchi maydonida ќarakatlanish traektoriyasi shuncha sezilarli 
farq qiladi va buning natijasida minerallarni ajratish osonlashadi. Yaxshi elektr 
o‘tkazuvchanlikka ega zarrachalar erga ulangan elektrodda tez elektrsizlanadi va 
uncha katta bo‘lmagan qoldiq zaryadga ega bo‘lib, mexanik kuchlar ta’sirida 
barabandan u bilan to‘qnashgan zaќoti uziladi.

---

117 
Zarrachalarning yomon elektr o‘tkazuvchanligi elektr tortishish kuchlari 
ќisobiga zarrachalarni baraban yuzasida ushlab turishga imkon beruvchi 
kattalikdagi qoldiq zaryadni saqlab qolishni ta’minlaydi. Zarrachalarning elektr 
o‘tkazuvchanligi qancha kichik bo‘lsa, ular barabanda shuncha uzoqroq ushlanib 
turadi va yuqori elektr o‘tkazuvchi zarrachalar zonasidan shuncha uzoqda bo‘ladi.