Asosiy vositalar hisobi


Asosiy vositalarni turkumlash va ularni baholash



Download 276,39 Kb.
bet2/56
Sana21.10.2022
Hajmi276,39 Kb.
#855157
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   56
Bog'liq
1. Asosiy vos va nomoddiy aktivlar his

15.2. Asosiy vositalarni turkumlash va ularni baholash.


Xo‘jalik yurituvchi sub’ekt va firmalarda asosiy vositalar hisobini yuritishni soddalashtirish maqsadida ular muayyan tasnif ko‘rsatkichlari orqali guruhlarga bo‘linadi.
Iqtisodiyot tarmoqlarida asosiy vositalarni turkumlash guruhlarga bo‘lishning tasnif belgilari quyidagilardir:

  • iqtisodiy mazmuniga ko‘ra, ya’ni,bajaradigan vazifasiga ko‘ra;

  • ob’ektlardan foydalanish darajasiga ko‘ra;

  • ob’ektlarning joylashgan joyi (javobgarlik markaz)lari bo‘yicha

  • soliq solish maqsadida guruhlash




15.1-rasm: Asosiy vositalarni turkumlash
Makroiqtisodiy hisob-kitoblarni yuritish maqsadida asosiy vositalar bajaradigan vazifasiga ko‘ra ishlab chiqarish va noishlab chiqarishdagi asosiy (fondlar) vositalariga bo‘linadi. Ishlab chiqarish asosiy vositalari bevosita moddiy ne’matlarni yaratishda ishtirok etadigan vositalaridir. Noishlab chiqarish asosiy vositalari guruhiga uy-joy hamda kommunal-xo‘jalik, maishiy xizmat, sog‘liqni saklash, ta’lim va boshqalarning asosiy vositalari kiritiladi. Makroiqtisodiy darajada iqtisodiyot tarmoklarining turkumlanishiga muvofiq asosiy vositalar quyidagi tarmoqlar va faoliyat turlariga bo‘linishi mumkin: sanoat, qishloq xo‘jaligi, transport, aloqa, qurilish, savdo va boshqalar tarmoqlar bo‘yicha turkumlanadi.
Mikroiqtisodiy darajada, ya’ni xo‘jalik yurituvchi sub’ektning hisob-kitoblarni yuritish maqsadida asosiy vositalar bajaradigan vazifasiga ko‘ra quyidagicha turkumlanadi:



15.2-rasm: Asosiy vositalarni bajaradigan vazifasiga ko‘ra turkumlash
Yer - O‘zbekiston Respublikasining amaldagi qonunchilikka binoan xo‘jalik yurituvchi sub’ektga mulk tarzida berilgan yer maydonidir. O‘zbekiston Respublikasi Yer kodeksining 17-moddasiga binoan, “Yuridik shaxslar Yer kodeksi va boshqa qonun hujjatlariga muvofiq doimiy egalik qilish, doimiy foydalanish, muddatli (vaqtincha) foydalanish, ijaraga olish va mulk huquqi asosida yer uchastkalariga ega bo‘lishlari mumkin”. Yerning qiymatiga uni xarid qilishda auksiondan yutub olingan bayonnomada ko‘rsatilgan narxi, ko‘chmas mulk agentlariga to‘lanadigan komission to‘lovlar, advokatlar xizmati uchun haq, xarid qilishdagi soliq to‘lovlari, drenaj qiymati, yerni tozalash va boshqa xarajatlar ko‘shiladi. Bu yuridik shaxslar qishloq yoki o‘rmon xo‘jaligini yuritishdagi korxonalar binolar va inshootlar qurish uchun yoki qishloq xo‘jaligiga taalluqli bo‘lmagan boshqa maqsadlarda foydalanayotgan yerlar, korxonalar binolar va inshootlarga bo‘lgan mulk huquqi o‘tishi bilan birga egalik qilish va foydalanish huquqi ham o‘tgan yer uchastkalari bo‘lishi mumkin.
Yerni obodonlashtirish bo‘yicha kapital xarajatlar tarkibiga yerning unumdorligini oshirish, avtomobil va boshqa transport turlariga to‘xtash joylarini barpo etish hamda shunga o‘xshash boshqa xarajatlar kiradi.
Yerni obodonlashtirish - o‘tish yo‘llari, avtomobillar va boshqa transport vositalari to‘xtash joylari, to‘siqlar va obodonlashtirishning boshqa turlari qiymati bilan birgaliqda yer maydonini obodonlashtirishga taalluqli xarajatlar.
Yer uchastkalari, o‘rmon va suv mulklari, ko‘p yillik o‘simliklarga inventar ko‘rinishidagi kapital qo‘yilmalar asosiy vositalar tarkibiga har yili o‘z jami ishlari nihoyasiga yetkazilgan yoki yetkazilmaganligidan qat’iy nazar, foydalanish uchun qabul qilingan maydonlarga oid xarajatlar summasida kiritiladi. Uzoq muddatli ijara shartnomasi bo‘yicha olingan asosiy vositalarni obodonlashtirish - uzoq muddatli ijara shartnomasi bo‘yicha ijaraga olingan mulkni obodonlashtirish bilan bog‘liq kapital xarajatlar.

Download 276,39 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   56




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish