Asosiy va aylanma kapitalning doiraviy aylanishining moliyaviy jihatlari norimov miralim

Aylanma kapital XYS aylanma (o’zgaruvchan) aktivlariga avanslashtirilgan kapital qiymatini o’zida ifodalaydi. Bu kapital XYS balansining “Aylanma aktivlar” deb nomlangan ikkinchi bo’limida aks ettiriladi.

• 
  takror ishlab chiqarish jarayonida ishtirok etishini hisobga olgan holda funktsional mo’ljallanganligi bo’yicha;
  
• 
  shakllantirish va moliyalashtirish manbalariga ko’ra;
  
• 
  likvidlik darajasiga qarab;
  
• 
  va boshqa belgilariga muvofiq.
  

Odatda, aylanma kapital quyidagi bir necha asosiy guruhlarga bo’linadi:

Aylanma kapital juda ko’p funksiyalarni bajaradi. Ularning orasidan quyidagilarni alohida ajratib ko’rsa-tish mumkin:

• 
  takror ishlab chiqarish;
  
• 
  rag’batlantirish;
  
• 
  taqsimlash;
  
• 
  ishlab chiqarish va muomala sohasining yagonaligini ta’minlash;
  
• 
  ishlab chiqarish jarayoning uzluksizligini ta’minlash;
  
• 
  va boshqalar
  

Doiraviy aylanish jarayonida aylanma kapital doimiy qiymat kategoriyasi sifatida saqlanib qolsa-da, o’z tarkibiy qismlarining funktsional shakllarini uzluksiz ravishda quyidagi ketma-ketlikda o’zgartiradi:

pul mablag’lari – xomashyo va materiallar zaxiralari – tayyor mahsulot – debitorlik qarzlari – tushum ko’rinishida tushadigan pul mablag’lari.

Aylanma mablag’lar (kapital)ni shakllantirish va moliyalashtirish manbalari quyidagilardan iborat: 

 o’z va ularga tenglashtirilgan mablag’lar;

• 
   ustav kapitali;
  
• 
   foyda;
  
• 
   emission daromad.
  

qarz va jalb qilingan mablag’lar

• 
  banklarning qisqa muddatli kreditlari;
  
• 
  zayomlar;
  
• 
  uzoq muddatli kreditlarning bo’sh mablag’lari kiradi. Jalb qilingan mablag’lar:
  
• 
  mol yetkazib beruvchi va pudratchilarning kreditorlik qarzlari;
  
• 
  to’lanuvchi veksellar;
  
• 
  bo’ysunuvchi jamiyatlar hamda byudjet oldidagi qarzlar;
  
• 
  olingan bo’nak (avans)lar;
  
• 
  va boshqa kreditorlar ko’rinishida maydonga chiqadi.
  

𝑨𝒂𝒎𝒂 = 𝑻/ 𝑸𝒖 va 𝑼𝟏𝒂 = 𝑲𝒔 /𝑨𝒂𝒎𝒂

• 
  Bu yerda:
  
• 
  𝑨𝒂𝒎𝒂 - aylanma mablag’larning aylanuvchanligi;
  
• 
  𝑻 - realizatsiyadan olingan tushum;
  
• 
  𝑸𝒖 - aylanma mablag’larning yillik o’rtacha qoldig’i;
  
• 
  𝑼𝟏𝒂 - aylanma mablag’lar bir marta aylanish davri;
  
• 
  𝑲𝒔 - tahlil davridagi kunlar soni.
  

ETIBORINGIZ UCHUN RAHMAT

http://fayllar.org