Asosiy tushunchalar va terminologiyalar

1, , Keng ma’noda, kompyuter tarmogʻining arxitekturasi, tarmoq foydalanuvchisi nuqtai nazaridan koʻrib chiqiladigan va ushbu tarmoqni boshqa har qanday tarmoqdan ajratib turadigan, uning xususiyatlari va xususiyatlarining ma’lum bir toʻplamini ta’minlaydigan tarmoqni tarkibiy va funktsional tashkil etish uchun texnik va muhandislik yechimlari majmuini anglatadi.
Kompyuter tarmogʻi texnologiyasi (tarmoq texnologiyasi) deganda biz ma’lumotlarni qayta ishlash va uzatishning sifati (samaradorligi) uchun talablar shaklida tuzilgan, ma’lum maqsadlarga erishishni ta’minlaydigan ma’lumotlarni uzatish va qayta ishlashni tashkil etish (amalga oshirish) usullarini tushunamiz.
2, Kanallarni kommutatsiyalashni tarmoqlarda doimiy kommutatsiyalash rejimi ayrimida ajratilgan servis yoki arenda kanali deb ataladi.
Xozirgi kunda doimiy kommutatsiyalash rejimida ishlaydigan eng ommaviy tarmoqqa SDH tarmogʻi kiradi.
Bu tarmok asosida sekundiga bir kancha gigabitni oʻtkazuvchi ajratilgan aloqa kanallari quriladi.
Ayrim tarmoklarda turlari ikkala ishlash rejimini quvvatlaydi. Masalan X.25 tarmogʻi va ATM foydalanuvchiga tarmoqning xar qanday boshka foydalanuvchi bilan dinamik aloqada boʻlishiga imkon berdi shu bilan birgalikda malum abanentga doimiy ulash bilan malumotlarni (данные) uzatishi mumkin.
3, Token Ring tarmogʻini Ethernet tarmogʻi singari maʼlumotlar uzatishning ajratilgan muhiti xarakterlaydi. Uzatish muhiti kabellar boʻlaklaridan iborat boʻlib tarmoqning hamma stansiyalarini halqaga birlashtiradi. Xalqa umumiy ajratiladigan resurs sifatida boʻladi va unga kirish (etishish) Ethernet tarmogʻiga oʻxshash tasodifiy algoritmni talab qilmaydi, stansiyalar xalqadan foydalanish huquqini beradigan determinantlangan algoritm talab qilinadi. Bunday xuquq marker yoki token (token) deb ataladigan maxsus formatdagi kadr yordamida beriladi.
Token Ring tarmogʻi ikkita tezlikda ishlaydi — 4 va 16 Mbit/s. Turli tezliklarda ishlovchi stansiyalarni bitta xalqaga birlashtirishga yoʻl qoʻyilmaydi. Token Ring texnologiyasi Ethernet texnologiyasiga nisbatan ancha murakkabdir va toʻsqinbardoshlik xususiyatiga egadir. Token Ring tarmogʻida tarmoq ishlashini nazorat qilish protsedurasi aniqlangan, unda xalqasimon strukturaning teskari aloqasidan foydalaniladi, uzatilgan kadr hamma vaqt joʻnatuvchi-stansiyaga qaytib keladi. Ayrim xollarda tarmoq ishlashida aniqlangan xatoliklar avtomatik bartaraf etiladi, masalan yoʻqolgan marker qayta tiklanishi mumkin. Boshqa xollarda xatolik aniqlansa, xizmat koʻrsatuvchi xodimlar tomonidan bartaraf etiladi.

4, Kommutatsiyadan foydalanadigan tarmoqlarda turli VLAN tarmoqlari oʻrtasidagi aloqa marshrut protsessorlari (Route Processor) yordamida amalga oshiriladi.
Ushbu protsessorlar VLAN tarmoqlariga birgalikda foydalaniladigan resurslarga kirish va tarmoqning boshqa qismlariga ulanish imkonini beradi, ular mantiqiy ravishda anʼanaviy subnetga boʻlinish orqali segmentlanadi yoki tarqatilgan tarmoq kanallari orqali masofaviy tugunlarga kirishni talab qiladi. Marshrutli protsessorlar routerlarga juda oʻxshash, biroq ular switchga oʻrnatilishi mumkin. Ular jismoniy interfeyslarga ega boʻlmasligi mumkin, ammo anʼanaviy routerlar uchun ishlatiladigan bir xil Cisco iOS buyruqlari bilan konfiguratsiya qilinadi.
VLAN tarmoqlari oʻrtasida marshrutlashni konfiguratsiya qilishdan oldin tarmoq kommutatorida VLAN tarmoqlarini aniqlash kerak. VLAN tarmoqlarini loyihalash va aniqlash bilan bogʻliq masalalar butun tarmoqni loyihalash bosqichida hal qilinishi kerak. Shu bilan birga, quyidagi masalalar hal qilinishi kerak:
VLAN tarmoqlari orqali resurslarni almashish;
yuklamalar taqsimlash;
kanalning ortiqcha boʻlishi;
mantiqiy manzil;
VLAN tarmoqlari bilan tarmoq segmentatsiyasi.
19-variant

1. 
   Kompyuter tarmoqlarining tarkibi va turlari
   
2. 
   Paketlarni kommutatsiyalashda tarmoqlarning oʻtkazuvchanlik qobiliyati
   
3. 
   ARCNET lokal tarmoqlari
   
4. 
   Fizik va mantiqiy interfeyslar. Fizik (jismoniy) interfeysda sub-interfeyslarni yaratish
   

1, Kontseptual ravishda kompyuter tarmogʻi oʻzaro bogʻlangan tugunlar toʻplami sifatida ifodalanishi mumkin .
Tarmoq tuguni - aloqa kanallari bilan birlashtirilgan va funksiyalarni bajaradigan vositalar toʻplami:
ma’lumotlarni uzatish yoʻnalishini va tashkilotini tanlash (almashtirish va marshrutlash vositalari), kommutatsiya tugunlari, ma’lumotlarni uzatish tugunlari)bunday tugunlarga aloqa tugunlari deyiladi;
ma’lumotlarni qayta ishlash (ma’lumotlarni qayta ishlash vositalari); bunday tugunlarga ma’lumotlarni qayta ishlash tugunlari (markazlari) deyiladi. Ma’lumotlarni uzatish uchun, aloqa kanallari va aloqa tugunlaridan tashkil topgan aloqa vositalarining toʻplami, telekommunikatsiya tarmogʻi yoki ma’lumotlar uzatish tarmogʻi (DTS) deb ataladigan aloqa tarmogʻini hosil qiladi.
Shuni yodda tutish kerakki, “ma’lumotlar uzatish tarmogʻi” tushunchasi “aloqa tarmogʻi” tushunchasiga nisbatan torroq ma’noga ega.

2, Paketlarni kommutatsiyalash usullarini farqidan biri ikkita abonent ulanganda oʻtkazuvchanlik qobiliyatini noaniqligidadir.
Kanallarni kommutatsiyalanganda tarkibiy kanalni tashkil etgandan keyin malumotlarni oxirgi uzellar orasida uzatganda oʻtkazuvchanlik qobiliyati ma’lum boʻladi. Bu kanalni oʻtkazuvchanlik qobiliyati boʻladi.
Kanalni oʻrnatganda keyin kechiktirilgan (ushlab qolingan qiymatlarni) kanal uchun maksimal bulgan tezlikda uzatishni boshlaydi.
Kanallarni kommutatsiyalab signallarni aloqa linyasi buylab tarqalishini kechikish signallari vaqti axbarotni uzatishini kechikish vaqtlarining yigindisiga teng.
Signallarni uzatilishini kechikish vaqti aniq fizik muxitda elektromagnit toʻlqinlarini tarqalish tezligiga bogʻliq. Bu tezlik vakuumda nurni tarqalish tezligi 0,6 dan 0,9 gacha boʻlgan orasida oʻzgaradi.
4, Oddiy holatlarda, masalan, toʻrtta VLAN tarmogʻiga ega boʻlgan tarmoq, switch va tashqi router oʻrtasida toʻrtta jismoniy aloqani talab qilardi. ISL kabi texnologiyalardan tobora koʻproq foydalanganligi sababli, tarmoq dizaynerlari marshrutizatorlarni kommutatorlarga ulash uchun magistral kanallardan foydalanishni boshladilar. Bunday maqsadlar uchun ISL, 802.1 Q, 802.10 yoki lan tarmoqlarining emulyatsiyasi kabi har qanday asosiy texnologiyalar ishlatilishi mumkin boʻlsada, eng koʻp ishlatiladigan Ethernet asosidagi texnologiyalar (ISL, 802.1 Q). Catalyst 2900 seriyali kommutatorlari standart 802.1 Q texnologiyasidan foydalanadi, 29XX kommutatorlari esa ISL texnologiyasidan foydalanadi.

20-variant

1. 
   Kompyuter tarmoqlarining tasnifi
   
2. 
   Paket va kanallarda doimiy va dinamik kommutatsiyalash
   
3. 
   Fddi texnologiyasi. Fddi texnologiyasining asosiy xususiyatlari va uning tarkibiga kiruvchi maxsus vositalar
   
4. 
   VLAN tarmoqlari oʻrtasida marshrutlashni sozlash
   

1, Kompyuter tarmoqlarini (kompyuter tarmoqlari) tasnifi, har qanday katta va murakkab tizimlar singari, turli xil xususiyatlar asosida amalga oshirilishi mumkin (3.6-rasm):

5. 
   tarmoqning hajmi (hududiy qamrovi);
   
6. 
   mansubligi;
   
7. 
   tayinlash;
   
8. 
   dastur maydoni.
   
9. 
   Hajmi (hududiy qamrovi) boʻyicha kompyuter tarmoqlari quyidagilarga boʻlinadi.
   
10. 
    shaxsiy;
    
11. 
    mahalliy;
    
12. 
    shahar (viloyat).
    
13. 
    global.
    

2, Juda kichkina paketlar xizmatchi sarlavxani ulishini ortiradi. Chunki har bir paket ma’lum uzunlikka ega boʻlgan sarlavxaga ega. Ajratilgan axborotlar, uzatilayotgan paketlar soni, paketlarni oʻlchamlari kamayganda birdan oshib ketadi.
Shuning uchun tarmoqdagi paketlarni kommutatsiyalash uchun protokollarni yaratuvchilar, paketning oʻlchami joylashadigan oraliqni tanlaydi, aniqrogʻi paketning ma’lumotlar maydonini tanlaydi, chunki qoida boʻyicha sarlavxa aniq uzunlikka egadir.
Odatda ma’lumotlar maydonini pastki chegarasini nolga teng qilib tanlanadi, bu esa, xizmatchi paketlarni foydalanuvchilarni ma’lumotlarisiz, uzatishga imkon beradi, yuqori chegara esa 4 kbaytdan oshmaydi.
Ma’lumotlarni uzatilayotganda almashishni tezroq bajarish uchun, maydonini maksimal oʻlchamini egallashga harakat qiladi. Katta boʻlmagan paketlar, odatda kichik oʻlchamli xizmatchi axborotlar uchun foydalaniladi, masalan paketni etib berganligi toʻgʻrisidagi xizmatchi axborotni uzatish uchun.
3, , FDDI texnologiyasini (Fiber Distributed Data Interface –maʼlumotlarni optik tolali kanallar orqali uzatuvchi taqsimlangan interfeys) maʼlumotlarni uzatish muhiti sifatida optik tolali kabel qoʻllanilgan bi­rinchi lokal kompyuter tarmogʻi texnologiyasidir.Uning dastlabki varianti 1986-88 yillar davomida ANSI institutining X3T9.5 guruhi tomonidan ishlab chiqilgan. Kadrlarni uzatish tezligi 100 Mbit/s. Tarmoq 100 km gacha uzunlikka ega boʻlgan ikkita optik tolali halqalardan iborat boʻlishi mumkin (hammasi boʻlib 200 km uzunlikdagi optik tolali kabel). Halqalarga ulanishi mumkin boʻlgan stansiyalarning maksimal soni – 500 taga teng. Stansiyalar orasidagi maksimal masofa 2 km dan oshmasligi kerak. Bu texnologiyada 5 kategoriyali ekranlanmagan oʻralma juftlik kabeli (UTP) ham ishlatiladi, uning maksimal uzunligi 100 m gacha boʻlishi mumkin.
FDDI tarmogʻi asosiy (birinchi) va zaxiradagi (ikkinchi) axborot uzatish muhitlarini tashkil etuvchi ikkita optik tolali halqalar asosida qurilgan. Ikkita halqaning mavjudligi FDDI tarmogʻining nosozliklar tufayli ish­lamay qolish koʻrsatgichini anchagina yaxshilash imkonini beradi. Buning uchun tarmoqdagi kompyuterlar bir vaqtning oʻzida ikala halqaga ham ulan­gan oʻlishi kerak.
4, Ushbu boʻlimda marshrutizator va kommutator oʻrtasida VLAN muhitida marshrutlashni sozlash uchun zarur boʻlgan buyruqlar tasvirlangan. Ushbu buyruqlarni bajarishdan oldin, ularni qoʻllab-quvvatlaydigan VLAN-inkapsulyatsiya turini aniqlash uchun har-bir marshrutizator va kommutatorni tekshirish kerak. Misol uchun, Catalyst 2950 kommutatori Cisco iOS 802.1(12.0)WC(5.2) versiyasi paydo boʻlgandan beri 802.1Q magistral ulanishlarini qoʻllab-quvvatladi, ammo ular ISL magistral ulanishlarini qoʻllab-quvvatlamaydi. Cisco routerlari Cisco iOS 802.1(T) versiyasidan boshlab isl va 12.0 q magistral ulanishlarini qoʻllab-quvvatlaydi. VLAN-tarmoqlar orasidagi marshrutizatsiya toʻgʻri ishlashi uchun unda ishtirok etadigan barcha routerlar va kommutatorlar bir xil inkapsulatsiyani qoʻllab-quvvatlashi kerak. Marshrutizatorlarda bitta jismoniy subinterfeys bir nechta virtual subinterfeysga boʻlinishi mumkin. Sub-interfeyslar bitta jismoniy interfeys orqali bir nechta maʼlumotlar oqimlarini yoʻnaltirish muammosiga moslashuvchan yechim taklif etadi.
21-variant

1. 
   Kompyuter tarmoqlarini boshqarish
   
2. 
   Routerlar haqida umumlashtirilgan malumot
   
3. 
   Stansiyalarni FDDI halqalariga ulanishi
   
4. 
   Hisoblash mashinalari boʻyicha tushuncha
   

1, Samarali ishlashni ta’minlaydigan har qanday kompyuter tarmogʻi uchun muhim talab bu quyidagilardan iborat boʻlgan boshqarish qobiliyatidir:
tarmoqning asosiy elementlari, alohida quyi tizimlari va umuman tarmoq holatini markazlashtirilgan monitoring va nazorat qilish;
tarmoqning ishlashi paytida yuzaga keladigan muammolarni, masalan, ayrim tarmoq qurilmalarining ishdan chiqishi va ishlamay qolishi, ortiqcha yuklarni aniqlash va yoʻq qilish va boshqalarni aniqlash va yoʻq qilish;
tarmoq faoliyatini baholash va tarmoq rivojlanishini rejalashtirish uchun ma’lumotlarni yigʻish va tahlil qilish;
axborot xavfsizligi va ma’lumotlarni himoya qilishni ta’minlash va boshqalar.


2, Router alohida lokal tarmoqlarni boshqariladigan trafik va ma’lumotlarni himoya qilishning yuqori imkoniyatlariga ega boʻlgan yagona tuzilgan tarmoqqa ulash uchun moʻljallangan qurilma. Ommabop routerlar seriyasi toʻgrisida ma’lumotlar jadvali
8.1-Jadval.

Seriya	Modeli	Ishlatilishi	Narxi, $
800	805, 827, 828	Kichik mijozlar idorasi (10-20 xostgacha)	650-1000
1700	1721, 1751, 1760	Oʻrtacha mijozlar idorasi (50 xostgacha)	1500-3500
2600	2610XM, 2611XM, 2620XM, 2621XM, 2650XM, 2651XM, 2691	Mijozlarning yirik ofisi (200 xostgacha); 2691 modeli 3620 modelidan kuchliroq - pastroqqa qarang	2500-15000
3600	3620, 3640, 3661, 3662	Yirik korxona, talabalar shaharchasi; kichik provayder	5000-50000

4, Dunyodagi birinchi kompyuterlardan biri EDSAC (1949) soniyada 100 ga yaqin arifmetik amallarni bajargan. Eng qudratli zamonaviy kompyuterlarning ishlashi sekundiga bir necha oʻn trillion (10-12) operatsiyani tashkil etadi. Vakuum naychalarini tranzistorlar bilan almashtirish, integral mikrosxemalarning paydo boʻlishi, kremniy chiplarining rivojlanishi — bu voqealarning har biri kompyuter texnologiyalarida inqilob yaratdi. Chiplarni yaratishning zamonaviy texnologiyalari mikronning oʻndan biri (10-6 m) elementlari bilan ishlashga imkon beradi. Chiplarni muntazam ravishda qisqartirish protsessorning soat tezligining evolyutsion oʻsishini taʼminlaydi. HP V2600 bitta protsessor yoʻriqnomasini 1000 marta tezroq bajaradi. Shu bilan birga, uning ishlashi sekundiga 77 milliard operatsiyani tashkil etadi, bu EDSAC koʻrsatkichidan yetti yuz million marta koʻpdir. Kompyuterlar tezligining bunday oʻsishini faqat elementlar bazasining oʻzgarishi bilan izohlash mumkin emas.
22-variant

1. 
   Ma’lumotlar turi
   
2. 
   1600 seriyali routerlar
   
3. 
   Xalqa topologiyasi asosida qurilgan lokal kompyuter tarmoqlarining xususiyatlari. Token ring texnologiyasi
   
4. 
   Hisoblash tizimlarining arxitekturalari
   

1, Dastlab, kompyuter tarmoqlari raqamli (diskret) koʻrinishda taqdim etilgan kompyuter ma’lumotlarini qayta ishlash va uzatish uchun qurilgan. Zamonaviy kompyuter tarmoqlari turli xil ma’lumotlarni uzatish va qayta ishlashga yoʻnaltirilgan boʻlib, ularni quyidagi turlarga boʻlish mumkin


2, Cisco 1600 - bu Internetga ulanish va ofis intranetida samarali ishlash qobiliyatini ta'minlaydigan kichik biznes uchun moʻljallangan yangi router seriyasidir.
Cisco korporatsiyasi tomonidan taqdim etilgan Cisco 1600 uskunalari ISDN kanallari yoki odatdagi sinxron yoki asinxron aloqa kanallari yordamida korporativ tarmoq ichida ishonchli aloqani ta’minlaydi. Cisco 1600 routerlar oilasiga quyidagilar kiradi:
Cisco 1601, quyidagi slotlarga ega: Ethernet uchun, ketma-ket va WIC bilan aloqa (WAN interfeys kartasi);
Cisco 1603, quyidagi slotlarga ega: Ethernet uchun bitta asosiy interfeys (BRI) ISDN va global tarmoq bilan aloqa uchun;
3, Token Ring tarmogʻini Ethernet tarmogʻi singari maʼlumotlar uzatishning ajratilgan muhiti xarakterlaydi. Uzatish muhiti kabellar boʻlaklaridan iborat boʻlib tarmoqning hamma stansiyalarini halqaga birlashtiradi. Xalqa umumiy ajratiladigan resurs sifatida boʻladi va unga kirish (etishish) Ethernet tarmogʻiga oʻxshash tasodifiy algoritmni talab qilmaydi, stansiyalar xalqadan foydalanish huquqini beradigan determinantlangan algoritm talab qilinadi. Bunday xuquq marker yoki token (token) deb ataladigan maxsus formatdagi kadr yordamida beriladi.
Token Ring tarmogʻi ikkita tezlikda ishlaydi — 4 va 16 Mbit/s. Turli tezliklarda ishlovchi stansiyalarni bitta xalqaga birlashtirishga yoʻl qoʻyilmaydi. Token Ring texnologiyasi Ethernet texnologiyasiga nisbatan ancha murakkabdir va toʻsqinbardoshlik xususiyatiga egadir. Token Ring tarmogʻida tarmoq ishlashini nazorat qilish protsedurasi aniqlangan, unda xalqasimon strukturaning teskari aloqasidan foydalaniladi, uzatilgan kadr hamma vaqt joʻnatuvchi-stansiyaga qaytib keladi. Ayrim xollarda tarmoq ishlashida aniqlangan xatoliklar avtomatik bartaraf etiladi, masalan yoʻqolgan marker qayta tiklanishi mumkin. Boshqa xollarda xatolik aniqlansa, xizmat koʻrsatuvchi xodimlar tomonidan bartaraf etiladi.


4, Odatda hisoblash tеxnikasining apparat va dasturiy vositalari alohida oʻrganiladi. Bunday boʻlinish axborot tеxnologiyalari uchun muhim ahamiyatga egadir, chunki koʻp hollarda alohida olingan masala yеchimini ham apparat ham dastur vositalari yordamida taʼminlash mumkin.
Hisoblash tizimlarining apparat taʼminoti tarkibiga, apparat konfiguratsiyani tashkil etuvchi qurilma va asboblar kiradi. Zamonaviy kompyutеr va hisoblash majmua (komplеks)lari blok-modulli konstruksiya (tuzilish)dan iborat. Maʼlum ishlarni bajarishga zarur boʻlgan apparat konfiguratsiyani tayyor blok va qismlardan yigʻib olish mumkin. Qurilmalarning, markaziy protsеssorga (Central Processing UNIT, CPU) nisbatan joylashishiga qarab tashqi va ichki qurilmalarga ajratamiz. Tashqi qurilmalar, qoida boʻyicha, maʼlumotlarni kiritish va chiqarish qurilmalaridir, ularni odatda pеrifеrik qurilmalar ham dеb ataladi. Bundan tashqari maʼlumotlarni uzoq saqlashga moʻljallangan qurilmalar ham tashqi qurilmalarga kiradi.
23-variant

1. 
   Tarmoq topologiyalari tushunchasi. Tarmoq topologiyasini fizik koʻrinishi
   
2. 
   3600 seriyali routerlar
   
3. 
   Markerli usul asosida murojaat qilish tamoyili
   
4. 
   Konveyerli qayta ishlash
   

1, Kompyuter tarmoqlarining paydo boʻlish sabablaridan biri resurslaridan hamkorlikda foydalanish, alohida kompyuter imkoniyatini kengaytirishdir. Tarmoq orqali foydalanuvchilar bir vaqtning oʻzida bir xil ma’lumot va fayl nusxalari, amaliy dasturlar bilan ishlashi mumkin. Bu holat axborot tashuvchilardagi joyni tejaydi. Bundan tashqari, printer, skaner, modem, lazer disklar majmuining birgalikda ishlatilishi qoʻshimcha mablagʻni asraydi.
Tarmoqdan foydalanganda axborotni saqlash ishonchliligi ortadi, chunki juda oddiy usulda qimmatli axborotlarni qayta nusxalash mumkin va alohida foydalanuvchilar oʻrtasida axborot almashish yengillashtiriladi. Tarmoq foydalanuvchilar soʻrovini mujassamlashtiradi, bir vaqtning oʻzida axborotdan koʻplab mijozlar foydalanish imkonini beradi.
Apparat qurilmalari va tarmoq dastur ta’minoti orqali oʻzaro bir-birlari bilan hamohang ishlay oladigan kompyuterlar majmuiga tarmoq deyiladi.

2.1-rasm.Tarmoq topologiyasini fizik koʻrinishi

Tarmoqlarni turli me’yorlarga koʻra sinflarga ajratish mumkin. Bular:
1) oʻtkazish qobiliyati, ya’ni ma’lumotlarni tarmoqqa uzatish tezligiga muvofiq:
past 100 Kbit/ s gacha;
oʻrta 0,5-10 Mbit/s gacha;
yuqori 10 Mbit/s dan ortiq.


2, Routerlarning navbatdagi seriyasi – 3600 oʻrta va kichik kompaniyalarning marshrutlash markazlarida foydalanish uchun moʻljallangan. Ushbu marshrutizatorlar (3620 va 3640) dizayni boʻyicha modulli boʻlib, asosiy shassiga mos ravishda 2 yoki 4 ta tekshirgichni oʻrnatishga imkon beradi. Model 3620 RISC protsessori IDT R4700 asosida 80 MHz takt chastotasi bilan ishlaydi va maksimal 64 Mb tezkor xotiraga ega. Model 3640 RISC protsessori IDT R4700 asosida 100 MHz takt chastotasi bilan qurilgan va maksimal RAM miqdori 128 Mb ni tashkil qiladi. Bunday parametrlar ushbu seriyali marshrutizatorlarning maksimal darajada konfiguratsiyasida ham muvaffaqiyatli ishlashiga imkon beradi. IOS tasvirini saqlash uchun maksimal xotira hajmi 32 MB ni tashkil etadi, bu sizga dasturiy ta'minotning bir nechta versiyasini saqlashga imkon beradi.
Cisco 3600 Series korporativ intranetga ulanish yoki Internetga ulanishni talab qiladigan uzoq ofis ishchilari sonining koʻpayib borayotgan ehtiyojlarini qondirish uchun ishlab chiqilgan. Ushbu ketma-ket routerlar masofaviy foydalanuvchilarga har qanday tarmoq dasturidan samarali foydalanish va boshqa LAN-dagi fayllar bilan ishlashga imkon beradi. Bundan tashqari, Cisco 3600 seriyasining modulligi mijozga qoʻshimcha modullar bilan tarmoqli kengligi va tarmoq interfeyslarini osongina kengaytirishga imkon berish orqali investitsiya xavfsizligini ta'minlaydi.
Cisco 3600 keng koʻlamli, iqtisodiy jihatdan samarali korporativ apparat yechimini taqdim etadi.
4, Ikkita suzuvchi nuqta sonini qoʻshish uchun nima kerak? Buyurtmani taqqoslash, tartibni tekislash, mantisalarni qoʻshish, normallashtirish va boshqalar kabi koʻplab kichik operatsiyalar. Dastlabki kompyuterlarning protsessorlari ushbu "mikro operatsiyalarni" har bir juft argument uchun ketma-ket yakuniy natijaga erishguncha ketma-ketlik bilan amalga oshirdilar va shundan keyingina keyingi juft atamalarni qayta ishlashga kirishdilar.
Quvur liniyasi gʻoyasi umumiy operatsiyaning alohida bosqichlarini ajratib koʻrsatishdir va har bir bosqich oʻz ishini yakunlab, natijani keyingisiga oʻtkazadi, shu bilan birga kirish maʼlumotlarining yangi qismini qabul qiladi. Oldindan ajratilgan operatsiyalar kombinatsiyasi tufayli ishlov berish tezligida aniq yutiqqa erishamiz. Faraz qilaylik, operatsiyani beshta mikro operatsiyaga boʻlish mumkin, ularning har biri bir vaqtning oʻzida amalga oshiriladi. Agar bitta boʻlinmaydigan ketma-ket qurilma boʻlsa, u holda 100 birlik argumentlarni 500 birlikda qayta ishlaydi.

24-variant

1. 
   Tarmoq serveri
   
2. 
   Routerlarning ishlash tartibi
   
3. 
   Internet tarmogʻining manzili. IP-manzillarning vazifalari
   
4. 
   Hisoblash tizimlarining ishlash samaradorligini baholashga tushuncha
   

1, Tarmoqda bir necha xil serverlar boʻlishi mumkin. Kompyuter tarmogʻi oʻz mijozlariga qanday xizmatlar turkumini taklif etishi, ularning servisi qanday boʻlishi juda muhimdir. Ular bilan tanishamiz:
fayl - server - mijozga axborot saqlash qurilmalarida saqlanuvchi fayllardan foydalanish imkonini beradi. Bunda server barcha ishchi stantsiyalaridan fayllarga kirish imkonini berishi zarur. Shunigdek, axborotlarni himoya qila olish vazifasi ijobiy hal etiladi;
print - server umumiy holda koʻpgina mijozlarga bir nechta printer orqali xizmat koʻrsatishni ta’minlaydi. Bunda server chop etiluvchi axborotlarni qabul qila olishi va ularni navbati bilan chop etishga chiqarishi kerak;
faks – server-mijozlarga faks-modem telefon tarmoqlari bilan mujassam tarmoqli xizmat koʻrsatishni ta’minlaydi. Bu goʻyo axborot chiqarishga oʻxshaydi (printer kabi). Faks-server olgan faksimal xabarlar alohida tarmoqda qayta ishlanadi.

2, Cisco routerlari yaratilishida amal qilinadigan asosiy printsiplar - bu apparat va dasturiy ta'minot darajasida ham universal ekanligi. Mahalliy tarmoq segmentlariga va WAN aloqa liniyalariga ulanish uchun keng interfeyslar, modullik (ba’zi modellar uchun), oʻrnatilgan IOS (Internetworking Operating System) operatsion tizimi tomonidan taqdim etilgan turli xil imkoniyatlar Cisco routerlariga imkon beradi.
Router tarmoqdagi tugunlarni yuzaga keltiruvchi ortiqcha ulanishlarni tartibga solishga imkon beradi. Routerlardan foydalanishning asosiy maqsadi turli-xil tarmoqlarni birlashtirish va muqobil yoʻllarga xizmat qilishdir. U tarmoqdagi ulanishlar grafigi haqida koʻprik yoki kommutatordan koʻra toʻliqroq ma’lumotlarga asoslanib paketlarni uzatish toʻgʻrisida qaror qabul qilganligi sababli u bu vazifani yaxshiroq bajara oladi.
4, Turli xil kompyuterlarni bir-biri bilan taqqoslash uchun asos ishlashni oʻlchashning standart usullari bilan taʼminlangan. Hisoblashni rivojlantirish jarayonida bir nechta bunday standart texnikalar paydo boʻldi. Ular ishlab chiquvchilar va foydalanuvchilarga alternativalarni miqdoriy asosda tanlashga imkon beradi va bu sohada uzluksiz rivojlanishni taʼminlaydi.
Kompyuterning ishlashi uchun oʻlchov birligi vaqtdir: kamroq vaqt ichida bir xil hajmdagi ishni bajaradigan kompyuter tezroq boʻladi. Har qanday dasturning bajarilish vaqti soniyalar bilan oʻlchanadi. Ishlash koʻpincha bir soniyada maʼlum miqdordagi hodisalar sodir boʻlish tezligi sifatida oʻlchanadi, shuning uchun kam vaqt koʻproq ishlashni anglatadi.
25-variant

1. 
   Lokal kompyuter tarmoqlari, тarmoq topologiyalari
   
2. 
   Routerlarning xususiyatlari
   
3. 
   IP-manzil tuzilishi, Oktet qiymatini, Oktet qiymatini aniqlash
   
4. 
   Pic va Real hisoblash.Oʻlchov birliklari. MIPS. MFLOPS
   

1, Global tarmoqlar, ma’lumki, yirik shaharlar, mamlakat, qit’alarni qamrab oladi. Lokal tarmoqlar esa yetarlicha kichik maydonni oʻz ichiga oladi. Ular 10, 100, 1000 metr chamasi radiusda 1000 nafarga etar-etmas mijozlarga xizmat qilishga moʻljallanadi. Bunday hajm LKT 10 Mbayt/s va undan ortiq tezlanishda ishlash imkonini beradi. Odatda LKT ishchi stantsiyalar (IS) va maxsus kompyuterlarni (fayl, print serverlari va boshqalar) oʻzaro kabel bilan bogʻlashdan iborat. Ular oʻz navbatida tarmoq adapterlari yordamida (tarmoq kartalari) ulanadi.
Tarmoq topologiyalari.Alohida tugunlarni tarmoqda ulash usullari tarmoq topologiyasi deyiladi. Odatda uchta topologiya qoʻllaniladi:
1. Umumiy shina. Bu holda lokal tarmoqdagi barcha kompyuterlar bitta aloqa chizigʻiga parallel bogʻlanadi. Bunday shinalarni boshqarish ham alohida, ham markazlashgan boʻlishi mumkin. Markazlashgan boshqaruvda tarmoqqa maxsus kompyuter-server ulanadi, uning vazifasi tarmoqda axborotni uzatishni boshqarishdir. Alohida boshqaruvda hamma kompyuterlar bir xil maqomga ega, ular mustaqil ma’lumotlarni uzatish imkoniyatiga ega.
2. Halqa. Bu holatda barcha kompyuterlar yopiq halqasimon, ketma-ket bogʻlanadilar. Bunda xabar birin-ketin kompyuterdan-kompyuterga uzatiladi. Xabarni uzatgan kompyuter yana oʻsha xabarni qayta qabul qilmaguncha, jarayon davom etaveradi.
3. Yulduzcha. Yulduzcha topologiyaga ega tarmoqlar markaziy tugunga ega (kommutator yoki kontsentrator). Mazkur markaziy tugunga barcha qolgan kompyuterlar ulanadi. Dastlab uzatilgan xabar ana shu qurilmaga kelib tushadi, soʻng boshqa kompyuterlarga uzatiladi.


2, Zamonaviy yoʻriqnoma quyidagi xususiyatlarga ega:
3-darajali kommutatsiyani, 3-darajali yuqori tezlikda marshrutlashni va 4-darajali kommutatsiyani qoʻllab-quvvatlaydi;
Fast Fast Ethernet, Gigabit Ethernet va ATM kabi ma’lumotlarni uzatishning ilgʻor texnologiyalarini qoʻllab-quvvatlash;
622 Mbit/s gacha tezlikni ishlatib ATM texnologiyalarini qoʻllab-quvvatlash;
bir vaqtning oʻzida har xil turdagi simli ulanishlarni qoʻllab-quvvatlash (mis, optik va ularning navlari);
PPP, Frame Relay, HSSI, SONET va boshqalarni qoʻllab-quvvatlashni oʻz ichiga olgan WAN ulanishlarini qoʻllab-quvvatlash;
nafaqat joʻnatuvchi va qabul qiluvchining manzillari, balki tarmoq foydalanuvchilari ishlaydigan ilovalar turlari toʻgʻrisidagi ma’lumotlarni ham ishlatadigan 4-darajali (4-darajali almashtirish) texnologiyasini qoʻllab-quvvatlash;
“talab boʻyicha xizmat” (Xizmat koʻrsatish sifati) mexanizmidan foydalanish qobiliyatini ta'minlash - bu tarmoqdagi ba’zi resurslarga ustuvorliklarni belgilash va ustuvor sxemaga muvofiq trafik uzatilishini ta’minlashga imkon beradi;
Each har bir trafik turi uchun oʻtkazuvchanlikni boshqarish uchun ruxsat berish;
3, IP-manzilni qabul qilganda, tugun tarmoq adapteriga etib borishi bilan barcha 32 bitni koʻrib chiqadi. Buning uhun ushbu 32 bitni oʻnlik ekvivalentiga aylantirishlari kerak. Har bir oktet 8 bitdan iborat boʻlib, har bitning maʼnosi bor. 8 bitdan iborat toʻrtta guruh bir xil qiymatlar toʻplamiga ega. Oktetdagi oxirgi oʻng bitning qiymati 1 ga teng, qolganlari chapdan oʻngga qarab 2, 4, 8, 16, 32, 64 va 128 ga teng.
Oktet qiymatini aniqlash uchun ikkilik mavjud boʻlgan pozitsiyalarning qiymatlarini qoʻshih kerak.
Nolinchi pozitsiyalar qoʻshimcha tarkibiga kiritilmagan.
Agar barcha 8 bit 0, 00000000 boʻlsa, u holda sakkizlik qiymat 0 ga teng.
4, Peak — bu maʼlum bir mashinadagi bunday protsessorlarning soni boʻyicha bitta protsessorning eng yuqori koʻrsatkichi mahsulotiga teng qiymat deb tushuniladi. Bunday holda, kompyuterning barcha qurilmalari eng samarali rejimda ishlaydi deb taxmin qilinadi. Kompyuterning eng yuqori koʻrsatkichi aniq maʼnoda hisoblab chiqilgan va bu xususiyat yuqori samarali hisoblash tizimlari taqqoslanadigan asosiy koʻrsatkichdir. Eng yuqori koʻrsatkich, (nazariy jihatdan) foydalanuvchi oʻz muammolarini tezroq hal qilishi mumkin. Eng yuqori koʻrsatkich — bu nazariy qiymat va umuman olganda, maʼlum bir dasturni ishga tushirishda erishib boʻlmaydi. Berilgan dasturda erishilgan haqiqiy koʻrsatkich dastur amalga oshirilayotgan dasturlash modelining dastur ishga tushirilgan mashinaning meʼmoriy xususiyatlari bilan oʻzaro bogʻliqligiga bogʻliq.
Kompyuterning eng yuqori ishlash koʻrsatkichlarini baholashning ikki yoʻli mavjud.

26-variant

1. 
   Telekommunikatsiya vositalari. Ma’lumotlarni uzatish va qabullash vositalari
   
2. 
   Lokal hisoblash tarmoqlari. LANni tashkil etish tamoyillari Mahalliy hisoblash tarmoqlari
   
3. 
   Uchta segmentdan iborat boʻlgan 10Base-5 standartining fizik sathi tarkibiga kiruvchi qurilmalar
   
4. 
   WLAN simsiz tarmog’i