Asosiy qism. Fanning nazariy mashg‘ulotIari mazmuni. Kirish. Fanning predmeti, maqsadi va vazifalari

madaniy-marifiymuassasasifatidaommaningijtimoiyehtiyojlariniqondirish, ularnimanaviykamolotgaetkazishningengetakchivositalaridanhisoblanadi.

Yurtimizda yangi-yangi muzeylarning tashkil etilishi, poytaxtdagi eng yirik va nufuzli Temuriylar davri tarixi, Qatag’on qurbonlari xotirasi, mamlakatimiz janubida joylashganTermiz shah’ridagi Arxeologiya muzeyining ochilishi hukumatimiz tomonidan muzey va muzeyshunoslik sohasida nihoyatda katta ishlarning amalga oshirilayotganidan dalolat beradi. Yangi muzeylarning tashkil etilishi bilan bir qatorda shu vaqtgacha ham faoliyat ko’rsatib turgan barcha katta-kichik muzeylar faoliyatini tubdan yaxshilash, milliy istiqlol ruhida qayta tashkil etish masalasiga ham alohida etibor bilan qaralmoqda. Jumladan, O’zbekiston tarixi muzeyining qaytadan ochilishi, muzey ekspozitsiyazallarining yangi loyihava rejalar asosida jihozlanishi fikrimizning yorqin dalilidir. Barchaviloyathududlaridajoylashganboshqamuzeylarfaoliyatidahamyangilanish, yaxshilanishsariqadamqo’yilayotganisezilibturibdi. Chunkimuzeylarshukunningdolzarbmuammolaridanbiribo’lganhartomonlamarivojlangan, manaviyetuk, komilinsontarbiyasidao’zigaxosalohidao’rintutadi. Muzeylardasaqlab, namoyishetilayotgantarixiyhujjatvaxalqmadaniyatigaoidashyolaryangiavlodgaajdodlario’tmishi, h’ayoti, yuksakmanaviyatidandarakberib, uningvositasidaVatangabo’lganmuhabbat, ota-bobolariqoldirganmadaniymerosganisbatanhurmat, ezoz, ulargamunosibvorislarbo’lishtuyg’usiniuyg’otadi. Shuningdek, yoshlarniodobuaxloqqa, halolligupoklikka, botirlikka, mardlik, vatannihimoyaqilish, ajdodlaridekmohir, sabr- qanoatli, aqlli, adolatli, h’aqgoy, mehr-muruvvatlibo’lishgachaqiradi. Madaniymerosimiznihartomonlamao’rganishjamiyatimizkelajagibo’lganyigitvaqizlardamilliyg’ururning, milliyiftixortuyg’usiningshakllanishjarayoniniamalgaoshiradi.Muzeylarfaoliyatiniyaqindano’rganish, ularningmazmunvamanojihatdanrang-barangturlariniajratabilish, xalqommasiorasidakengtarg’ibetishningxilma-xilusullarinijoriyqilish “Muzeyshunoslik” degankengbirsohaningvazifalaridanhisoblanadi. Mamlakatimizdagimuzeylarishigabo’lgankattaetibormutaxassiskadrlarnietishtirishnitaqozoetadi. “Muzeyshunoslik” fanio’zoldigamadaniyatxodimlaridanmuzeyishiboyichaetukmalumotgaegamutaxassislarni, madaniy-marifiyishlarnimuzeylarfaoliyatibilanchambarchasbog’labolibboradigankadrlarnitayorlashnimaqsadqilibqoyadi. Muzeylarfaoliyatiinsoniyatningtarixiytaraqqiyotjarayonidarivojlanibborishi, qo’lgakiritganyutuqlarihamdaqoldirganboymadaniy-manaviymerosixususidajudakattabilimlarberadi. Muzeylarfaoliyatinio’rganishnatijasidakelibchiqadiganestetikbadiiyidrokqobiliyatikishilardaolamni, undagimavjudotlar, woqea-hodisalarni, atrofmuh’itdagijarayonlarniturfashakl-shamoyildaqaytadanaksettirishgahavasuyg’otadi. “Muzeyshunoslik” Fanibo’lg’usimadaniyatxodimlariningoldigamustaqilRespublikamizdamuzeyishlarinirivojlantirish, aholiniungaqiziqtirishvajalbqilish, ularningfaoliyatinitarg’ibqilishvazifasiniqo’yadi.“Muzeyshunoslik” faniqamrabolganjihatlar, yanirespublikamizdamuzeylarningtashkiltopishtarixi, ularnitashkiletishdamahalliyto’plovchi-yig’uvchilarningo’rni, muzeygato’planganashyolarningmazmunvamanojihatdanumumlashtirilishi, muzeytuzilishiuslubiyati, muzeylarningyig’uv-to’plov, ilmiysharhlovhamdanoshirlikfaoliyatiningilmiyasoslari, muzeyekspozitsiyalarinitashkiletishvatakomillashtirish, ularnitarg’ibvatashviqqilishdamuzeyxodimlariningnutqmahorati, bozoriqtisodiyotisharoitidamuzeyishlariniyangishaklvauslublardanfoydalanishevazigajonlantiribborishkabixilma-xilvazifalarnibajarishgako’nikmahosilqilinishiuchuntalabalargakengvailmiyasosdabilimberilishitaqozoqilinadi. Anashulardankelibchiqibrespublikamizdamavjudtarix, tarix-arxitektura, o’lkashunoslik, tasviriyvaAmaliysanatmuzeylari, Adabiёt, xotira-yodgorlikuy-muzeylari, sanoat, qurilish, qishloqxo’jaligi, transportvaaloqasohalaridayutuqlarniko’rsatuvchisohalimuzeylarningfaoliyatikengo’rganilishi, o’qitilishidolzarbvazifalardanbirihisoblanadi. “Muzeyshunoslik” fanimuzeylarnio’rganishningnazariy-metodologikvaamaliy-uslubiyasoslari, muzeyturlarinio’rganishvaommao’rtasidatarg’ibqilishyo’llari, muzeyxazinalariningtuzilishi, unihisobgaolishvasaqlashyo’llari, muzeylarningboshqatashkilotlar, muassasavakorxonalarbilanaloqabog’lashusullari, muzeyekspozitsiyalarinitashkilqilishuslublari, ekskursiyavanutqmahorati, muzeyfondlarinihisobgaolish, targ’ibotqilishvatashkilotlarbilanaloqalariniyangizamonaviytexnologiyalarasosidaamalgaoshirishhaqidabilimberadi.“Muzeyshunoslik” faninio’rganishdazamonaviytexnologiya, axborotqidirishsistemalariyordamidao’qitishmaqsadgamuvofiqdir. Yig’ilganaxborotlarnikompyuterlardaqaytaishlash, umumlashtirishko’zdatutiladi.Muzeylartuzilishijihatidanikkixilbo’ladi: ochiqturdagimuzeylarvayopiqmuzeylar. Ochiqturdagimuzeylarsirasigamamlakatimizdagibuyuktarixiyshaharlar – ochiqosmonostidagiyodgorlik-arxitektura, memoriyinshootlarkiradi. BungakohnaBuxoro, Samarqand, Xiva, Shah’risabz, Qo’qon, Toshkentvaboshqashaharlardagitarixiymemoriyyodgorliklarnimisolqilibko’rsatishimizmumkin. Undantashqari İmomBuxoriy, Ahmadal-Farg’oniy, AhmadYassaviyvaboshqaulug’ allomalarxotirasisharafigabunyodetilgankoshonalar, haykalvamaydonlarhamochiqturdagimuzeylarhisoblanadi. Bumuzeylardaxalqningko’pyillikmemoriytajribasi, bilimi, malakasi, madaniyativamanaviyatiyaqqolnamoyonbo’ladi. Ularningqurilishuslubidantortibishlatilgannaqshvabo’yoqlarigachatomoshabindahayratvazavqhissiniuyg’otadi. Ajdodlarimizningvaularningdavomchilarishuzamonningmohirustavamemorlarisanatibutundunyoahlinio’zigarometganholdao’zbekxalqiningyuksakmanaviyativamadaniyhayotidandarakberibturadi.