Asosiy organik sintez mahsulotlari texnologiyasi

3-
LАBОRАTОRIYA ISHI 
PRОPIОN KISLОTА OLISH 

---

14 
kiradi. Polimerlar tarkibiga xlor kiritish bilan ularning elastikligi ko’payadi, adgeziya 
xususiyatlari yaxshilanadi. 
Ish bajarish tartibi:
Propion kislota sintez qilishda quyidagi reaksiyalar 
ketma-ketligi kuzatiladi: 
 
11-Rasm. Propion kislota sintezi qurilmasi 
1-Uch og’izli kolba; 2-Dimrot sovutgichi; 3-Ajratgich voronka;
4- aralashtirgich; 5-elektrplita
 
Uch og’izli kolbaga 12 g magniy va 150 ml absolyutlangan efir va Ajratgich 
voronkadan 56 g etil bromidni tomchilatib solinadi. Reaksiyani o’tkazayotganda 
kolba qizib ketmasligi kerak, buning uchun tomchilab tushayotgan etil bromidni 
tomchilash tezligini nazorat qilib turiladi. So’ng ajratgich voronkani o’rniga 
karbonat angidrid yuboriladigan shisha trubka o’rnatiladi (karbonat angidridni 
Kipp aparatida yoki quruq muzdan olinadi). Reaksiya 1-1,5 soat davom etadi, 
reaksiya tugaganini kolbadagi aralashmani qizimasligidan bilinadi. Reaksiya
vaqtida kolba tuzli muz bilan sovitib turiladi. Reaksiya tugaganidan so’ng, sovutish 
to’xtatiladi, reaksiya massasini 10-15 min aralashtiriladi, so’ngra yana muz bilan 
sovutiladi va HCl yoki H
2
SO
4
(suyultirilgan) yordamida ajratiladi. Yuqorigi efir 
qavatini 4-5 marta efir bilan ekstraktsiya qilinadi (20 ml dan), efir qavatini va 
ekstraktsiya Na
2
SO
4
yoki MgSO
4
ishtirokida quritiladi. Efirni suv hammomida 
xaydaladi. Qolgan quyqa fraktsiyalarga ajratiladi va 138-141
o
C da haydalgan 
fraksiya aloxida idishga yig’iladi. Chiqgan maxsulot xajmi 12-14g; n
20
D
=1,3874 
 
 
Tоpshiriqlar: 1. Prоpiоn kislоtаning hоsil bo’lish fоizini аniqlаng; 
2. Rеfrаktоmеtr yordаmidа prоpiоn kislоtаning sindirish
ko'
rsаtgichini аniqlаng.
3. Оrgаnik erituvchilаrdа eruvchаnligini аniqlаng. 

---

15