Асосий саволлар

Николай Данилевский (1822-1885)

• У ҳар бири алоҳида-алоҳида
• мавжуд бўлган, фаолиятнинг тўрт
• муҳим шакли ёки цивилизациялар
• «асоси» - диний, маданий, сиёсий,
• ижтимоий-иқтисодий асослар орқали
• намоён бўлувчи маданий-тарихий
• типлар (цивилизациялар) ҳақидаги
• концепцияни илгари сурган.
• Маданий-тарихий типлар,
• биологик организмлар каби, ташқи
• муҳит ва бир-бири билан узлуксиз
• кураш жараёнида бўлади ва
• вужудга келиш, вояга етиш,
• қариш ва ҳалок бўлиш
• босқичларидан ўтади.

• Инсоният
• маданиятининг
• бутунжаҳон-тарихий
• тараққиёти назарияси.
• У бу тараққиётни улкан
• маданий
• супертизимлар
• доирасида
• кўриб чиқди.

• П.Сорокин

• Гарвард университети қошидаги
• Стратегик тадқиқотлар институтининг
• директори Самюэль П.Хантингтон
• назариясининг моҳияти унинг
• “Цивилизациялар тўқнашуви”
• мақоласида ифода этилган ва
• қуйидагиларга келиб тақалади:
• Совуқ урушнинг тугаши бутун
• борлиқда барқарорликнинг бор йўғи
• энг устки қирраларига барҳам
• берилганлигини билдиради.
• Мафкуравий тизимларнинг қулаши
• инсон қалбининг энг тубида жойлашган
• цивилизацион қатламларнинг
• емирилганини билдирмайди.
• “Америка миллий манфаатлари
• ва глобал хавфсизликдаги
• ўзгаришлар” дастурининг қисқача
• ифодаси сифатида юзага келган.

• С.Хантингтон

• Хантингтон Шимолий Америка ва Ғарбий Европани ўз ичига олувчи Ғарб цивилизациясидан ташқари яна 7 цивилизацияни санаб ўтади:
• Славян-православ
• Конфуциан (Хитой)
• Япон
• Ислом
• Индуист
• Лотин америкаси
• ва эҳтимол Африка.

Ўтмиш ҳодисаларини тушунтиришда Ф.Бродель (1886-1944 гг.) ва бир қатор бошқа француз тарихчилари тарихий қонуниятлар ёки тасодифийликка биринчи даражали эътибор қаратмасдан, биринчи ўринга “муҳит” (тарихий вақт) омилини қўйишган. Уларни биринчи навбатда халқларнинг ҳаёти, турмуши ва менталитети қизиқтирган.

• Ўтмиш ҳодисаларини тушунтиришда Ф.Бродель (1886-1944 гг.) ва бир қатор бошқа француз тарихчилари тарихий қонуниятлар ёки тасодифийликка биринчи даражали эътибор қаратмасдан, биринчи ўринга “муҳит” (тарихий вақт) омилини қўйишган. Уларни биринчи навбатда халқларнинг ҳаёти, турмуши ва менталитети қизиқтирган.