Асосий ривожланиш тенденция ва йўналишларини аниқлаб олиш муҳим аҳамият касб этади

 
Бобнинг қисқача хулосаси: 
ХХ асрларнинг 50-60-йилларида халқаро молия ва валюта муносабатларининг 
ривожланишида янги давр бошланди. Очиқ иқтисодиётнинг умумий ривожланиш 
тенденцияси савдода товар айирбошлашнинг тезлашишига, халқаро молиянинг 
ривожланишига, янги валюта бозорларини ҳосил бўлишига, мамлакатлар орасида валюта-
молия муносабатларини кенгайишига имконият яратмоқда.
Жаҳон иқтисодиётида валюта муносабатлари пулнинг жаҳон пули функцияси билан 
боғлиқ бўлган иқтисодий муносабатларда намоён бўлади. Валюта муносабатлари одатда 
миллий ва халқаро даражада амалга оширилади. Миллий даражада улар миллий валюта 

---

105 
тизимлари (МВТ) соҳасини қамраб олади. МВТ – бу валюта қонунчилиги билан 
белгиланадиган давлат валюта муносабатларини ташкил қилиш шаклидир. МВТнинг ўзига 
хос томони у ёки бу давлат иқтисодиётининг, шунингдек ташқи иқтисодий алоқаларининг 
ривожланиш даражасини хусусиятлари билан ажралиб туради.
Халқаро валюта тизими (ХВТ) жаҳон хўжалиги доирасида валюта муносабатларини 
ташкил қилиш шаклидир. У жаҳон капиталистик хўжалик эволюцияси (4 босқични босиб 
ўтган) натижасида пайдо бўлиб, ҳуқуқий жиҳатдан давлатлараро келишувлар билан 
расмийлаштирилган. Жаҳон иқтисодиётида ХВТнинг асосий вазифаси иқтисодий ўсишни 
таъминлашдан, инфляцияни камайтиришдан, ташқи иқтисодий алмашув ва тўлов 
балансининг мутаносиблигини қўллаб-қувватлаш учун халқаро ҳисоб-китоблар ва валюта 
бозори соҳасини тартибга солишдан иборатдир. 
Жаҳон иқтисодиётида евробозорларни ривожланиши ва халқаро молия бозорларини 
байналминаллашуви халқаро иқтисодий муносабатлар учун товарлар ва бозорларни 
ривожланиш ва байналминаллашувида халқаро меҳнат тақсимотини ривожланиши каби 
муҳим аҳамият касб этади.
 
Назорат учун саволлар:
1.
Валюта курси қандай аниқланади? 
2.
Валюта паритети нима? 
3.
Жаҳон валюта тизими деганда нимани тушунасиз? 
4.
Жаҳон валюта тизимининг ривожланиш босқичларини кўрсатиб беринг? 
5.
Бреттон-Вудс валюта тизимининг хусусиятлари нимада? 
6.
Ямайка тизимини вужудга келишининг сабаблари нимада? 
7.
Евродоллар нима? 
8.
Евронинг киритилиши ЕИ давлатлари ва шунингдек, жаҳон иқтисодиётига қандай 
таъсир кўрсатди? 
9.
Халқаро молия бозорларидаги тенденцияларни гапириб беринг. 

---

106