Асосий касалликнинг баёии

Сўзак диагностикаси 
Сўзак пайдо қилувчи гонококкларни (Neisseria gonorrhoeae) аниқлашда сифатли 
суртма тайѐрлаш муҳим амалий аҳамиятга эга. Эркаклардан суртма олиш учун 
сийдик чиқарув найчасининг ташқи чиқарув тешиги физиологик эритма 
сингдирилган дока парчаси билан артилади. Сўнгра икки қўлга иккита буюм шишаси 
олиниб, ўнг қўлдагисининг чети йирингли ажралма чиқиб турган жойга тегизилади. 
Ана шу бир чети йирингли суюқликка булғанган ўнг буюм шишаси чап буюм 
шишаси юзаси бўйлаб юргизилади, яъни бир текис қилиб суртилади. Тайѐрланган 
суртманинг жуда юпқа бўлиши мақсадга мувофиқдир. Агар уретрадан тўқима 
суюқлиги эркин ажралиб чиқаѐтган бўлмаса (торпид, сурункали уретритларда) 
жинсий олатни сиқиб, қўлни олдинга силжитиш йўли билан ажралма чиқарилади. 
Аѐллар жинсий аъзоларидан асосан уретра ва бачадон бўйнидан cypтмa тайѐрланади. 
Бунинг учун уретра ва цервикал найчанинг ташқи тешиклари физиологик эритма 
билан ҳўлланган дока билан артилади. Сўнгра металл қовузлоқ, новсимон найча ѐқи 
Фолькман қошиғи (бу асбоблар юқумсизлантирилган бўлиши шарт) ѐрдамида тўқима 
суюқлиги олиниб, буюм ойнасига суртилади. Суртмалар айланма ҳаракат қилиш 
йўли билан овалсимон шаклда тайѐрланади. 
Қиз болаларда суртма олишда Куско кўзгуси қўллаш ман этилади. Тарновсимон 
найча ѐки Фолькман қошиқчаси иффат пардаси ҳалқасидан эҳтиѐткорлик билан 
ўтказилиб, қин туби ва бачадон бўйнидан навбат билан ажралма олинади. Айланма 
ҳаракат қилиб, буюм шишасига суртилади. Аѐл ва қизларни уретра, бачадон бўйни ва 

---

қин ғумбази каби аъзоларидан суртма тайѐрлаѐтганда ҳар бир аъзога алоҳ ида асбоб 
қўллаш талаб этилади. Акс ҳолда диагностик хатога йўл қўйилиши мумкин. Масалан, 
уретрада гонококклардан ифлосланган асбоб билан цервикал йўлдан суртма олиш 
бачадон буйни суртмасида гонококкларнинг топилишига сабаб бўлиши мумкин. 
Бундан 
ташқари, 
текширилаѐтган 
суртмалар 
таркибида 
бошқа 
касаллик 
қўзғатувчилари (трихомонадалар, ачитқи замбуруғлари ва бошқалар) ҳам бўлиши 
мумкинлигини назарда тутиш лозим. Гонококклар барча анилин бўѐқлари билан 
бўялади. Грамм усулининг муҳим фарқловчи-диагностик аҳамияти шундаки, у 
сўртмаларни ана шу усулда бўялиши тақозо этади. Бунда улар Грам манфий бўялади. 
Суртмалар микроскопнинг 7x90 катталигида кўздан кечирилади. Бунда кўриш 
майдонида кузатилаѐтган лейкоцитлар, гонококкларнинг лейкоцитлар ичида 
жойлашганлиги, катталиги бир хил кофе доначалари ѐки ловиясимон жуфт 
коккларнинг мавжудлиги уларни бошқа диплококклардан фарқ қилишда ѐрдам 
беради. 
4-илова 
ВЕНЕРОЛОГИЯДАН МАСАЛАЛАР 
1- масала. 
Болалар поликлиникасининг жарроҳига ўнг чов соҳасида «шиш» пайдо бўлганлиги 
сабабли, 14 ѐшли ўспирин мурожаат этди. Беморни текширган врач чов соҳасида ўнг 
томонда бир неча лимфа тугунларининг катталашганини аниқлади. Тугунларнинг 
кичиги нўхатдек, каттаси мусичанинг тухумидек келарди. Улар қаттиқ, ҳаракатчан, 
босиб кўрилганда оғримас эди. Мазкур лимфаденитни даволаш мақсадида жарроҳ 
беморни физиотерапия бўлимига юборди (иссиқлик муолажалирини ўтказиш учун). 
Жарроҳнинг хатоси нимада? 
Қандай касалликлар тўғрисида мулоҳаза қилиш керак эди? 
2- 
масала. 
Жарроҳга 15 ѐшли ўспирин бола жинсий олати оғриѐтганлигига шикоят қилиб келди. 
Текширув натижасида жинсий олат териси кизариб, шишганлиги, закар бошчаси 
халтасининг оғзи торайганлиги аниқланди. Унда олат бошчаси кўриниб турар, аммо 
сероз суюқлиги тўпланиши натижасида ривожланган мадда закар бошчаси 
халтасининг оғзини очишга имкон бермас эди. Чов лимфа тугунлари иккала томонда 
ҳам катталашган, қаттиқ, босилганда бир оз оғриқ безовта қилади. 
Анамнестик маълумотлар йиғиш натижасида беморни 40 кун аввал номаълум аѐл 
билан жинсий алоқада бўлганлиги маълум бўлди. 
Жарроҳ беморни венерологга йўллашга қарор қилди. 
1. 
Венерологни мазкур беморга нисбатан тутган тактикаси қандай бўлмоғи 
лозим? 
2. 
Захм ташхисини тасдиқлаш ѐки инкор этиш учун қандай текширувлар 
ўтказилиши керак?