OʻZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA OʻRTA MAXSUS TAʼLIM VAZIRLIGI TOSHKENT DAVLAT AGRAR UNIVERSITETI ANDIJON FILIALI O’simliklar himoyasi va agrokimyo faqulteti MAVZU: “Jurnalistika janrlari(turlari)”
Bajardi: ______________ Ilmiy rahbar: ______________ АNDIJON -2021 Reja: Kirish Jurnalistikaning ta’rixiy ildizlari
Jurnalistika sohasining rivojlanish bosqichlari
Jurnalistikaning tarkibiy tuzilishi va turlarining umumiy tavsifi
Mavzuning dolzarbligi. Mustaqilligimizning o’ttiz yil davomida mamlakatimizda ommaviy axborot vositalariga nisbatan erkinlashtirish siyosati olib borilayotgani diqqatga sazovardir. Bu davirda jurnalistikaning huquqiy masalalari eng zamonaviy mavzulardan biriga aylandi. zotan,1991-2005yillar ommaviy axborat vositalari va ularga xizmat qilayotkan jurnalistlarning erkin faoliyat yuritishlari uchun huquqiy zamin yaratishda muhim ahamiyat kasb etgan davir boldi. Bugungi kunda jamiyatda istiqlol ruhi tasirida yangicha fikrlashning shakllanishi tufayli manaviyat madaniy meros,madaniy aloqalarni ilmiy asosda tushinish organish va tahlil etish uchun keng imkoniyat yuzaga keldi.
Yangi sharoitda xalqimizning milliy va madaniy jihatdan ruhan qayta uygonishga xizmat qiluvchi sohalar jumladan matbuotimizning tarixini organish boyicha ilmiy-nazariy metadalogik tadqiqotlarga bolgan ehtiyoj har qachongidan ham kuchaydi. Imom al-Buhoriy, Abu Iso at-Termiziy, Mahmud Zamahshariy kabi shu zamonda yetishgan sanoqsiz aziz insonlar togrisida ketma-ket paydo bolayotgan maqolalarni esa matbuotimizning manaviyatimizning tiklash yolidagi ulkan yutigi sifatida baholash mumkun.
Bu yutiqlarni fuqorolarga erkin fikirlash soz va etiqot erkinligi ozi istagan axborotni izlash va taraqiyoti huquqi berilganligi bilan izohlash kerak. Qolaversa mustaqillikdan song resbublikamiz jurnalistikasi tarihida birinchi bor ommaviy ahboratvositalari va tahririyatlar faoliyatining huquqiy asoslari belgilab berildi. Milliy matbuotimizning qayta tiklanishi maqolalarni nashir etish ishlari va erkin eikr almashuv orqali tarihga ongli munosabatni shakllantirishga xizmat qilmoqda. Albatta bunda gazeta va jurnallardan tashqari arxiv materiyallari va statistika malumotlariga dastlabgi manbalarga oid asrlardanfoydalanish foydadan kam bolmaydi.
Milliy matbuotimizning qayta tiklanishi nash etish ishlari va erkin fikr almashuv orqali tarihga ongli munosabatni shakllantirishga xizmat qilmoqda. Albatta bunda gazeta jurnallardan tashqari arhiv materiallari va statistic malumotlarga dastlabki manbalarga oid asarlardan foydalanish foydadan xoli bolmaydi.
Darhaqiyqat, matbuotimiz tarixida osishi va yuksalish davri ham tanazzul va turgunlik zamini ham bolganini unitmasligimiz lozim. Shu bois matuot sahifalaridan saboq olish qayta manaviy-marifiy ahloqiytarbiyaviy ahamyatga ega. Zero mamlakatimiz prezidenti Sh Mirziyoyev ning; Ozlikni anglash tarixini bilishdan boshlanadi, degan sozlari istiqlol davrida nazariy –metadalogik yonalishning qaror topishi uchun asos bolib xizmat qilmoqda.
Mamlakatimizda milliy istiqlol mafkuraswini shakillantirish manaviyat bva marifatini targib qilish ishlariga alohida etibor qaratilmoqda. Mustaqillik Mustaqillik sharoiti bilan manaviy diniy qadiryatlarimiz qayta tiklandi bu borada ommaviy ahborat vositalari katta marifiy ishlarni olib bormoqda XXI asir axborot asri sifatida yanada yaqqol namoyyon bolmoqda. Darxaqiqat, yangi asrga kelib hayot shu qadar jiddiylashib ketdiki bu jarayonning kuchli oqilda ommaviy axborat vositalarining ahamyati yanada ortdi. Hozir jahonning u yoki bu burchagida roy berayotgan yohud sodir bolayotgan voqea-hodisa haqida gazeta va jurnal radio va televideniya orqaliy tez fursatda hatto, togridan-togri ahboratlar olish imkoniga egamiz Ahboratni umuman ommaviy ahborat vositasining bir davlat miqiyosidagi ahamiyati haqida soz borganda albatta uning bugungi vazifasi naqadar yuksak va masuliyatli ekanini etirof etilishi lozim. Prezidentimiz Sh. Mirziyoyev ’’Eng asosiy mezon-hayot haqiqatini aks ettirish’’ nomli kitoblarida aynan shu masalaga tohtalib;’’Hammamizga ayon bolishi kerakki,’’ahborat asri’’deb nom olgan xxi asrda hech qaysi davlat yoki jamiyat ozining temir devor bilan orab yashay olmaydi. Ayni paytda, ahvol shunday ekan, deb qol qovishtirib otirish ham togri kelmaydi, bunday tahdidlarga javoban bizham, soda bolmasdan, zarur choratadbirlarni korishimiz kerak’’-deb takidlaganlarida, bunday vaziyatda imkon qadar mavjud jarayonlarni chetdan emas, balki ichidan kuzatib, faqatgina kuzatuvchi emas, balki uning ijobiy manodagi subektiga aylanishi zarurekanini oqtirmoqda. Ahborat glaballashuvi jarayonida jurnalietdan har tomonlama saromjonlik va teran mulohaza etiladi; tor doirada vakillarning manfaati yolida shoshqaloqlik bilan suniy ilij yaratish yoki boshqa salbiy xati- harakatlar prorisional kasb osobi meyyorlarini buzibgina qolmay fuqorolik jamiyatini barpo etishda ommaviy ahborat vositalarining orni ahamiyatiga ham soya tashlaydi.boshqacha aytganda fuqorolik jamiyatida journalist sodir bolgan yoki roy berayotgan voqea hodisalaega oz qobigidan tashqari chiqmay tor yuzaki biryoqlama fikr-munosabat bildirsa oz obrosiga ham kasbi obrosiga ham putir yetkazadi. Journalist hech qanday maqsad yoki bahonani rokach qilib hatto, oziga yoqmagan yoki gayriqonuni ravishda oshkor etilayotgan ijtimoiy muhim ahboratni jamiyatdan sir tutishi mumkin emas.
Matbuotda elon qilinayotgan ahboratga tahririyat rahbaryati masul hisoblanadi. Bunday holatda axborat maydonining bosh posponi jurnalistikaning kasbiy odobi bolib qoladi. Jurnalistning ahborat uzatish mahorati va madaniyati bu borada muhim ahamiyatga ega. Jurnalistning ahnorat uzatish mahoratiga fikrni aniqligi nutiqning ravonligi va hatto talafuzining togriligi kiradi. Keying paytlarda radio va televideniyalarda kopincha jurnalistlar oz korsatuv yoki eshittirishlarga ozlari boshlovchilik qilmoqdalar.oz ishiga ijodiy yondashgan jurnalistlar uchun bu ijobiy xoldir.lekin boshlovchi jurnalistlarning bazilarida kasb mahorati va madaniyati yetishmaganligini guvohi bolamiz. Mazkur ishdan asosiy maqsad Ozbekistonda milliy ommaviy ahborat rivojlanishini va huquqiy bazasini organish va tahlil qilish, shuningdrk bugungi kun jurnalistlarining nutq madaniyatidagi kamchiliklarini va taegishli takliflar kiritidhdan iborat
