Ashyoshunosligi

Bo‘yoqbop yelimlar.
Bo‘yoq tarkiblarini tayyorlashda bog‘- 
lovchi sifatida hayvonot, o ‘simlik va polim er yelimlar ko‘p 
ishlatiladi. Bo‘yaladigan yuzani xomaki bo‘yashda (gruntlashda), 
devorlami shpatlyovkalashda, bo‘yoq tarkibini tezroq qotirish maq- 
sadida yelimli eritmalardan foydalaniladi. Ular hayvonot yelimi, 
suyak, kazein va go‘sht pardadan ishlangan xillarga boMinadi.
Suyak yelimi
obdan tozalangan va yog‘i ajratib olingan hayvon 
suyaklarini qayta ishlab olinadi. Suyak yelimi to ‘rt xil ko‘rinishda: 
qattiq plitka shaklida, yirik donali qilib tuyilgan, kukun qilib 
tuyilgan va gallerit deb ataluvchi b o ‘tqasim on k o ‘rinishda 
tayyorlanadi. Shuni esda tutish kerakki, yelim chirishi mumkin.
117

---

Kazein yelimi.
Kazein yelimi quruq kazein kukuiiining ishqor 
va minerai tuzlar bilan aralashmasidan iborat. Kazein sut tarkibidagi 
4% miqdordagi oqsil moddalar. Sut achitilganda undan suzma- 
simon quyqa tarzda kazein ajralib chiqadi. Tvorogda 20% ga yaqin 
tozalanmagan xom kazein boladi. Texnik kazeini sutdan tayyor- 
lanadi.
0 ‘simük yelimlari
ikki xil bo‘ladi: dekstrin va un changi. 
Dekstrin kraxmalni qayta ishlab olinadi, un changi esa don 
yanchish sanoatining chiqindisidan olinadi.
Sun’iy yeîim —
sun’iy smolalarning suvdagi eritmasi, ya’ni 
karboksilmetilsellulozalari bilan metilsellulozalarning suvdagi 
eritmasidir. U yelimli va moyli bo'yoqlar tayyorlashda ishlatiladi.
Polimer yelimlar
yopishuvchanligi juda yuqori bolgan sintetik 
pohmer moddalardan iborat. Bunday yelimlar suvli yoki spirtli 
eritmalar asosida tayyorlanadigan emulsiyalar sifatida ishlatiladi. 
U parda ashyolarni, gulqog‘ozlarni, darz ketgan yoki shikastlangan 
tem ir-beton konstruksiyalarni (SPVA sement yelimi) yopish- 
tirishda ishlatiladi.