Ashyoshunosligi

G-3
3
1,8
G -4
4
2
G-5
5
2,5
G-6
6
3
G-7
7
3,5
G -10
10
4,5
G-13
13
5,5
G -16
16
6
G -19
19
6,5
G -22
22
7
G -2 5
25
8
Qotish muddatlariga qarab gips bog‘lovchi moddalaming 
quyidagi turlari bo‘iishi mumkin 
(11.4-jadval).
11.4-jadval
Gips bogiovchhiiag turlari
Bog‘KncMaing qotishiga
qarab tsm
Qotish
muddatlariga
qarab indeksi
Qotish vaqtlari , daqiqa
Boshlaaishi
Tngashi
Tez qotuvchi
A
2
15
0 ‘rtacha qotuvchi
B
6
30
Sekin qotuvchi
D
20
belgijanmagan
11.5. Gips bog‘lovchi moddalaming turlari
Qolipbop gips (a - yarim gidrat gips) yaxshi kristallangan 
tuzilishga ega boladi, lekin qotishining boshlanish davri sekinroq 
boradi. Gips toshini 350—800°C haroratda pishirilganda, undan 
angidrit C aC 04 hosil boiadi. Uning tarkibiga faollashtiruvchi 
(qotirish xususiyatini oshiradigan) modda qo‘shilgandagina qotish 
xususiyatiga ega bo‘ladi. Faollashtiruvchilar sifatida kaliy sulfat,
241

---

natriy sulfat, rux sulfat yoki aluminiy sulfat og‘irligidan 3% 
miqdorida hamda portlandsement yoki kalsiy oksid gips og‘irligidan 
5% miqdorida qo‘shiladi. Qizdirish vaqtida harorat 600°C dan 
oshganda kalsiy sulfatning parchalanishi boshlanadi:
C aC 04-» C a 0 + C 0 2+ l / 2 0 2
Hosil bo‘lgan modda tarkibida C aC 04 dan tashqari kalsiy 
oksidi harn hosil bo‘ladi. U juda yuqori mustahkamlikka ega bo‘ladi 
va 19 MPa dan ko‘p bo‘lishi mumkin.
Supergips
— gips toshini to‘yingan suv bug‘i muhitida, yuqori 
bosim sharoitida, unga faollashtiruvchi qo‘shilma — ftorli yoki 
malamin angidrit qo‘shib issiqlik bilan ishlov berib olinadi.
Fosfogips suv
aralashmasiga kristall hosil qilinisbini boshqarib 
turadigan — karboksilmetilselluloza qo‘shib avtoklavda ishlov berib 
olinadi.
Gips sementpusolanti
havoyi bogMovchi modda (GSPB) bo‘lib 
yarim molekula suvli gipsni (50—75%), portlandsementni (15— 
25%), pussolan qo‘shilmani o‘zaro aralashtirib olinadi. Uning 
markalari 100, 150 bo‘ladi.
Ekstrix gips —
yuqori haroratda pishirib olinadigan ikki mole­
kula suvli gipsni 900-1000°C haroratda pishirib, so‘ng iuyishdan 
hosil bo'lgan mahsulotdir. Markalari: 100, 150, 200.
Yaxlit pollar qurishda, g‘isht terish va suvoqchilik qorishmalari, 
sun’iy marmar olishda ishlatiladi.