Ashyoshunosligi

10.4-rasm.
Smalta mozaikali
pardozbop oynalar
10.5-rasm.
Har xil rangdagi deraza va
eshik romlaribop oyna
Shishali to‘shama mozaikalar rangli shisha massani prokat 
usulida g‘o‘lalar orasidan kerakli qalinlikkacha ezib tayyorlanadi. 
Prokatdan chiqqan, keyin kuydirilgan kvadrat shisha plitkalar 
maxsus uskunada bezakli kraft-qog‘ozga yopishtiriladi.
Smaltaning shakli va o‘lchami: kvadrat va to‘g‘ri to‘rtburchak 
shaklda, oitin rang — 100x100x10mm, kumush rang — 120x60x10 
mm, och rangli — 20x20x10mm, bo‘g‘iq xira rangli — 15x15x10 
mm o‘lchamlarda boladi 
(10.5-rasm).
Rang-barang va manzarali to ‘shama mozaika100x600 sm 
oMchamli kraf-qog‘ozga mustahkam yelimlangan bo‘lishi kerak. 
Buning uchun 100 dan 120 g/sm2 og‘irlikdagi kraft qog‘ozi va
mozaika plitkalari yengil yuviluvchan 
yelim bilan yopishtiriladi. Smalta va 
mozaika atmosfera ta’siriga va nam bilan 
ishlov berish sharoitiga chidamli bo‘lishi 
^
kerak. P an ellarn i qoplash uchun
i ' 
' 
to‘shama mozaika o‘ram ko‘rinishida 
I 
^ 
ishlab chiqariladi.
Tripleks (10.6-rasm) —
bir necha 
^ 
} 
oyna-taxtalarni o‘zaro yaltiroq, yum-
^
shoq butafel — polivinilbutirol yelimi 
■
. 
bilan yopishtirib tayyorlanadi. Natijada,
oyna sinsa ham xavf tug'diruvchi bo‘lak- 
10.6-rasm.
Plastik romga 
larêa bo‘linmaydi. Uning qalinligi 9 mm 
0
‘rnaiilgan tripleks oyna 
dan ko‘p, lm 2 tripleksning og‘irligi -
210

---

’() kg. Nur o‘tkazuvchanligi 69—78%, qizdirilganda 100—110°C 
¡ui chidamli.
I 
ripleks oyna turlarini ishlab chiqarish hozirda yangi yo‘nalish- 
Inrdan biri bo‘lib, oyna sanoatida zamonaviy konstruktiv buyumdir.
Tripleks
— juda mustahkam oyna, ular tirgak yoki liimoya 
va/.ifasini ham bajarishi mumkin. Sanoatda korxona deraza va 
t .liik-rom oynalarini qoplashda yuqori mustahkam tripleks ishla- 
liladi. Shu bilan birga, tripleks oynali pollar qurishda hamda bino 
inleryerini bezashda ham ishlatilmoqda.
Rangli stemalit
deb ataluvchi chiniqtirilgan oyna bino va 
hishootlaming ichki va tashqi devorlarini qoplashda ishlatiladi. 
Dir tomoni rangli silikat bo‘yog‘i surtilgan stemalitning qalinligi
S 7,5 mm ga teng. Mustahkamligi: siqilishda 800—900kg/sm2, 
egilishda 250 kg/sm2, cho‘zilishda 231 kg/sm2ga teng. Qizdiril- 
randagi chidamlihgi 100—200°C.
Xavfsiz qatlamli taxta-oynaga
zarb bilan urilsa, unda 
ko‘ndalang yoki tartibsiz darzlar hosñ bo‘ladi, ammo qatlamlar 
orasidagi yelim oyna siniqlarini ushlab, uni bo‘laklarga bo‘linib 
kelishdan saqlab qoladi. ßunday taxta-oyna eni 125 dan 525 mm 
gacha; uzunligi 250 dan 1200 mm gacha oTchamda ishlab 
chiqariladi.
«Vitrasil»
deb ataluvchi nur tarqatuvchi taxta-oynalar sanoat 
qurilishida ishlatiladi. U o‘zidan issiqlik va tovushni kam o‘tkazadi.
Qalinligi 2—6 mm gacha bo‘lgan deraza taxta oynalarning sirti 
zavodda maxsus tekislovchi uskunalarda pardozlanadi. Nur o‘tka- 
/.uvchanligi 84—89%. Bu xil taxta-oynalar bino hamda vagon 
deraza ko‘zlarini solishda, do‘kon ko‘rgazmalari va shu kabilami 
yasashda islilatiladi. Texnik maqsadlar uchun qalinligi 20 mm 
dan ortiq taxta-oynalar ham ishlatiladi.
Taxta shishalarni prokat usulda tayyorlaganda, shisha bo‘tqa 
yarim soviganda uning bir yoki ikki yuzasiga bezak beruvchi qolip 
bosiladi. Natijada, oyna yuzasida uch yoki olti burchakli hajmiy 
bo‘rtib chiqqan bezakli faktura hosñ bo‘ladi. Bezak oyna rangli 
va rangsiz xillarda chiqariladi. Shisha buyumlaming mustahkam- 
ligini oshirish va singan taqdirda bo‘laklarga sachramasligini 
ta’minlash uchun po‘lat sim to‘r bilan armaturalanadi. Bu xil
211

---

oyna yorug‘lik tushadigan fonarlar, oyna to ‘siqlarga, sanoat 
binolari derazalari, zina katagi to‘siqlari va shu kabilarda foyda- 
laniladi.