Asfaltbeton. Asfaltbeton tayyorlash uchun materiallar va ularga bo’lgan talablar. Reja

Asfaltbetonning 
texnik 
xususiyatlari. 
Organik 
bog‘lovchilardan 
tayyorlangan 
asfaltbetonlar fizik va mexanik xususiyatlariga ko‘ra, mineral bog‘lovchilardan tashkil topgan 
betonlardan farq qiladi. Bu farq asfaltbetonlarning mexanik xususiyatlari va qotish vaqti bilan 
emas, balki uni tashkil etuvchi to‘ldiruvchi va bog‘lovchilarning holatlariga qarab aniqlanadi. 
Mineral bog‘lovchilardan tayyorlangan beton yotqizmalari tebranma harakat kuchlarini 
so‘ndira olmaydi. Bu esa, asosiy kamchiliklardan biri bo‘lib, qoplama yuzasida emirilish va 
g‘adir-budirliklarni vujudga keltiradi. Bunday qoplamalardan foydalanish davrida ma’lum 
kuzatuv ishlarini olib borishga, ya’ni qoplamalarning qovushqoqyaigi hamda deformatik 
holatlarini aniqlashga to‘g‘ri keladi. Asfaltbetonning deformatsiyalanishini faqatgina kuchlar 
qiymati bilan emas, balki shu kuchlarning qancha vaqg davomida ta’sir qilishini hisobga olgan 
holda ham aniqlash zarur. Ba’zi bir hollarda mustahkam bog‘lanishlikning buzilib ketishiga 
bog‘lovchi material sifatining pastligi, yuzasining iflosligi va tosh materiallarning noto‘g‘ri 
nisbatda olinganligi, hamda qorishmaning me’yoridan kam miqdorda zichlantirilishi sabab 
bo‘lishi mumkin. Bundan tashqari, bog‘lovchilarning eskirishi, asfaltbetonniig doimiy ravishda 
transport harakati ta’siridan yemirilishi, bog‘lovchi hamda tosh materiallarning mustahkam 
bog‘lanishiga salbiy ta’sir qiladi. Asfaltbetonning yemirilgan joylaridagi suv va chang zarralari 
tuzatish ishlari olib borishda, bog‘lovchi bilan gosh materiallarning mustahkam birikib ketishiga 
to‘sqinlik qiladi. 
Rossiyaning o‘rta mintaqalaridagi qurilishlarda ishlatiladigan asfaltbeton qoplamalari 
ko‘pincha suvga va sovuqqa chidamsizligi natijasida tezda buzilib ketadi. Shuning uchun ham, 
keskin o‘zgaruvchan iqgim mintaqalarda, harorat 0°S atrofida tez-tez o‘zgarib turishi sababli, 
asfaltbeton qoplamalarning sovuqqa chidamliligini ham hisobga olmoq kerak. Haroratning 
o‘zgarib turishi, asfaltbetonning elastiklik holatini o‘zgartiradi.
Xususiyatlarga ko‘ra, asfaltbetonlarning texnik xususiyatlari ham har xildir. Shuning 
uchun ularni alohida alohida ko‘rib chiqish zarur. Asfal’tbeton qoplamalarning muddatidan avval 
buzilishiga asosan quyidagilar sabab bo‘ladi. Yo‘l va aerodrom qurilishini loyihalash jarayonida 
qatlamlarga tushadigan kuchlarni to‘liq hisobga olish qiyinligi, asfaltbeton va uning tarkibidagi 
materiallarning iqlim sharoitlariga mos kelmasligi, qoplama ostki qatlamida ba’zi bir 
o‘zgarishlarning yuzaga kelishi, yo‘llardan noto‘g‘ri foydalanish va hokazolar.