Asalarichilik

Pillani qayta ishlash jarayonida tashkil topgan kukolkalar muyna chorvachiligida qushimcha ozuqa shaklida ishlatiladi. Kukolkaning turtdan bir qismi yog' qolgan qismi esa turli xil mineral moddalardan iborat. Xom pilla ishlab chiqarishda mehnat resurslari, band bulgan binolar va boshqa resurslar mavsumiy foydalaniladi. Agar ular bir marta tashkil etsa 20-30 kun, ikki marta-40-60 kun foydalaniladi, xolos. Ammo, kupchilik xujaliklarda qushimcha tarmoq sifatida rivojlantiriladi.

2.Pillachilikning rivojlanishi hozirgi axvoli va istiqboli

• Pillachilik Xitoyda meloddan oldin 3 minginchi yillarda, Uzbekistonda esa melodning 5–6 asrlaridan boshlab rivojlandi. Uning urug'ini tayyorlash va boshqa jarayonlarning oddiy usullarda bajarilishiga qaramasdan pilla ishlab chiqarish hajmi buyicha jaxon mamlakatlari ichida yetakchi urinlardan birini egallagan.
• 1913 yilda Uzbekistonda 165,8 ming quti pilla urug'idan 3980 t. xom pilla ishlab chiqarilgan, har bir quti urug'dan 24 kg hosil olingan, quritilgan pillani qayta ishlanganda 24% ga yaqin ipak tolasi olingan.
• Ip xamda ipakli gazlamalarga talabning oshishini hisobga olib pillachikni rivojlantirish chora- tadbirlari amalga oshirilgan. Grenzavodlar qurilgan, serbargli, serhosil tut navlari ekilgan va hokazo.

Quti urug'i sonini kupaytirish va uning hosildorligini oshirish natijasida 1940 yilda 9833 t. yoki 1913 yilga nisbatan qariyb 2,5 marta kup pilla ishlab chiqarildi. Sunggi tarixiy davrlarda ham pilla ishlab chiqarish chora-tadbirlari amalga oshirildi. 1990 yilga kelib 32,8 ming tonna yoki 1940 yilga nisbatan 3,3 marta, 1913 yilga nisbatan esa 8 martadan kuprok pilla yetishtirildi. 2000 yilda 1990 yilga nisbatan yalpi pilla 36% ga kamaydi. Bunday holat, asosan, pillani qayta ishlashdagi hamda uni eksport qilishdagi qiyinchiliklar bilan boglik. Istiqbolda pillachilikni tiklash va uni yanada kupaytirish omillaridan oqilona foydalanish eng muxim vazifadir.

3.Pillachilikning iqtisodiy samaradorligini oshirish imkoniyatlari

• Kupchilik xujaliklar ham pilla ishlab chiqarish va sotishdan zarar kuradilar, ular har bir kg pilla yetishtirish uchun me'yorga nisbatan 1,5-2 marta va undan ortiq tut bargini sarflaydilar. Pillakorlarning mehnat unumdorligi va unga haq tulash ham bozor iqtisodiyoti qonunlar talablariga mos kelmaydi.
• Kuproq, sifatliroq va arzon pilla ishlab chiqarish uchun quyidagi omillar hamda imkoniyatlardan tularoq foydalanish zarur: