Asab tizimini tekshirish usullari

BMN IX va X juftlari (n. glossopharyngens; n. vagus) - til-yutqun va sayyor 
nervlari.

---

Bolalarda til-yutqun nervining faoliyatini tekshirishning aqamiyati yo'q. Sayyor 
nervini tekshirishda emayotganida tuyulish yoki ovqatni qayt qilish kabilar bo'lish-
bo'lmasligi o'ziga xos axamiyatga ega. Sayyor nervining zararlanishida 
manqilangan tovush asosiy belgilardan biri xisoblanadi.
BMN XI jufti (n, accessorius) - qo'shimcha nerv.
qo'shimcha nervning ikki tomonlama falajligida bola boshini ko'tara olmaydi va 
boshini vertikal ushlay olmaydi.
BMN XII jufti (n. hypoglossus) - til osti nervi.
Chaqaloqlarda tilning xarakat faoliyatining buzilganligini aniqlash qiyin. Yoshi 
biroz katta bolalarda tilni xarkatini tekshirish uchun tilini chiqarish keyin tilini 
o'nga, chapga, yuqoriga va pastga xarakat qildirish so'raladi. 
Xarkat soxasi. 
Bolalarda xarakat faoliyati kattalardagidek tekshiriladi.
Bolalarda muskullar tonusi, uning xarakatiga qarab aniqlanadi . Bo'shashgan, qo'l 
va sonlari tashqari ga burilgan bolalarda ko'pincha muskullar tonusi susaygan 
bo'ladi. qo'l-oyoqlarning kuchli fleksiyasi yoki opistotonusi muskullar tonusining 
kuchayganini ko'rsatadi. Bolani orqasidan qo'l bilan ko'targanda elka va tanadagi 
muskullar tonusining xolatini baxolash mumkin. Agar bolada tonus susaygan 
bo'lsa, boshi orqaga ketadi, uni o'tirgizganda tanasi oldinga chiqadi. Shundan so'ng 
uning qo'llarini va keyin bolaning o'zini silkitish lozim. Gipotoniyada bunday 
xolatlarga qarshilik sezilmaydi.
Aktiv va passiv harakat oddiy tartibda tekshiriladi.
Koordinator soxa.
Bolalarda koordinator soxaning to'liq rivojlanishi oylar va yillar davomida 
kuzatiladi. Agar bola tik turish va yurishni boshlagan bo'lsa, ya'ni 10-16 oylik 
davrida xarakat koordinatsiyasining uzluksiz rivojlanishining ortda qolishi yoki 
regressining kuzatilishi patologik xususiyatni o'z ichiga oladi.
Aqliy tomondan yaxshi rivojlangan, 3-4 yoshli bolalarda ataksiyani aniqlashda 
qo'llaniladigan tekshirishlarni o'tkazish mumkin. Tik turishni va yurishni o'rganish 
davridagi 
bolalarda 
kasallik 
qarkat 
koordinatsiyasining 
rivojlanishini 
sekinlashtirishi mumkin.
Sezgi sohasi
. Chaqaloqlarda va aqliy zaif bolalarda sezgini tekshirish qiyin, lekin 
yuzani va oqriq sezgilarining chuqur buzilganligini, bolaning bujmayishlariga ya'ni 
oqriqli ta'sirlarga yiqlashi yoki bolada ximoya reaktsiyalarining paydo bo'lishiga 

---

qarab aniqlash mumkin. Turli tipdagi sezgi buzilishlarini va orqa miyaning 
zararlanish darajasini aniqlash, faqatgina vrach bilan yaxshi xamkorlik qila 
oladigan 10-14 yoshli bolalarda to'liq anqlash mumkin. Bu yoshdagi bolalarda tez 
charchashni xisobga olish va ularda sezgini ob'ektiv tekshirish uchun kerakli 
sharoitlarni va xamkorlikni yaratish uchun tekshiruvchi vrachdan chidamlilikni 
talab qiladi .