|
Sistemalı blokda
: ana plata, mikroprotsessor, operativ yad, qattı disk, disk
jurgiziwshiler hám basqalar jaylasadı.
Ana plata
- bul kompyuterdiń tiykarǵı platası esaplanadı. Áyne oǵan: oraylıq
protsessor, video plata, dawıs platası, qattı disk, operativ yad, disk jurgiziwshiler
jalǵanadı.
Mikroprotsessor (CPU)
- arifmetik-logikalıq apparat bolıp, kompyuterdiń
mıyı esaplanadı. JK yadı jáne onıń kórinisleri:
Operativ yad.
Ámeldegi mazmun óshirilgandan keyin jańa maǵlıwmatlar
jazılıwı múmkin. Bunnan usıdan ayqın boladı, disk kompyuter tiykarǵı yadı sıyaqlı
oqıw/yozish ushın qaratnmagan. Operativ yadta jazıw tezligi oqıw tezligine
qaranganda sezilerli dárejede úlken boladı. Operativ yadta jazıw ushın arnawlı
sxema talap etiledi. Yad apparatınıń kóp túrliligi Operativ yad ózinde kompyuterde
islep atirǵan programmalar hám maǵlıwmatlardı saqlaydı. Maǵlıwmatlar turaqlı
yadtan operativ yadqa kóshiriledi, alınǵan nátiyjeler zárúr halda diskka qayta
jazıladı. Kompyuter óshiriliwi menen operativ yadtaǵı maǵlıwmatlar óshiriledi.
Operativ (operativ) yad (DDR) - bul processordıǹ jumısshı tarawı bolıp tabıladı. Ol
jaǵdayda jumıs waqtındaǵı barlıq programma hám maǵlıwmatlar saqlanadı.
Operativ yad kóbinese waqtınshalıq yad dep da ataladı, sebebi ondaǵı programma
hám maǵlıwmatlar tek kompyuter iske qosılǵanında yamasa kompyuter qayta
júklengeninshe saqlanadı. Turaqlı yad - kompyuterlerde berilgenler oǵan aldınan
jaylastırılǵan turaqlı yad (BIOS - Basic Input- Output System-kirgiziw shıǵarıwdıń
tiykarǵı sisteması) ámeldegi. Bunday yadtan tek oqıw múmkin. Sonıǹ ushın da ol
ROM (Read Only Memory-tek oqıw ushın) dep ataladı. IBM PC kompyuterlerde
bul yad kompyuter úskenelerin islewin tekseriw, operatsion sistemasın baslanǵısh
júkleniwin támiyinlew, apparatlarǵa xizmet kórsetiwdiń tiykarǵı funktsiyaların
orınlaw ushın isletiledi.
Qattı disklar
(vinchesterler) kompyuter menen islegende paydalanılatuǵın
informaciyanı turaqlı saqlawǵa mólsherlengen. Mısalı operatsion sistema
programmaları,
kóp
isletiletuǵın
programmalar
paketleri,
hújjetler
redaktorlawshıları, programmalastırıw tilleri ushın translyatorlar hám basqalar.
Kompyuterde qattı disktıń bar ekenligi ol menen islewde qolaylıqtı asıradı.
Paydalanıwshı ushın qattı diskteǵı jıynagichlar bir- birinen, yaǵnıy diskke qansha
informaciya sıyıwı menen parıq etedi. Házirgi waqıtta kompyuterler tiykarınan
sıyımlılıqı 1 Tbayt hám onnan kóp bolǵan vinchesterler menen táminlenbekte. Fayl
serverler tekǵana úlken kólemli, bálki operativ bolǵan bir neshe vinchesterler
menen úskeneleniwi múmkin.
Disktıń jumıs tezligi eki kórsetkish menen anıqlanadı:
Disktaǵı maǵlıwmatlarǵa kiriw waqıtı.
Disktan maǵlıwmatlardı oqıw hám oǵan maǵlıwmatlar jazıw tezligi.
Sonı atap ótiw kerek, maǵlıwmatlarǵa kiriw waqıtı hám oqıw-jazıw tezligi tek
diskovodtıǹ ózineǵana baylanıslı emes, disk menen informaciya almaslaw kanalı
parametrlerine, disk kontrolleriniń túri hám kompyuter mikroprotsessorinıǹ
tezligine da baylanıslı boladı. Olar magnitlı disklar dep júrgizilip, metallik
plastinalardan ibarat boladı jáne onıń hár eki tárepi magnitlı materialdan struktura
tapqan juqa plenka qatlamınan ibarat boladı. Bunday plastinkalar kompleksi disklı
bloktı kompensirovat etiw ushın astınma-ústin shpindel oǵına jaylastırıladı.
Bunday disk bizge Vinchester dep tanılǵan. Onıń kompleksinde dvigatel da bolıp,
ol diskler kompleksin óz oǵı átirapında sekundiga 7200 ge shekem aylanıw tezligin
támiyinleydi. Sonday-aq, onıń quramında magnitlı golovkalar kompleksi da boladı.
Bul golovkalar bólek disklarǵa maǵlıwmattı jazıw, óshiriw hám oqıw ushın xızmet
etedi. Bul waqıtta disklar óziniń ulıwma oǵı átirapında aylanıp turadı. Usı tárizde
hár bir diskteǵı jazıw ótkelleri maǵlıwmat penen toltırıladı. Toplam disktiń tiyisli
barlıq maydanındaǵı ótkelleri tsilindr dep ataladı. Eger diskta n ta plastina bolsa, ol
halda tsilindrda 2n ta jol boladı. Óz gezeginde trek sektorlarǵa bólinedi. Sektor
disktaǵı kem adreslenetuǵın birlik esaplanadı. Eger disk r sandaǵı sektorǵa iye
bolsa, hár bir sektorda S bayt saqlansa, ol halda hár bir trekda r x 5 bayt saqlanadı.
Eger disk hár bir tárepte t jolǵa iye bolsa hám m maydan ámeldegi bolsa, ol halda
disktıń ulıwma sıyımlılıǵı:
Tolıq sıyımlılıq = p x s x t x m baytga teń boladı.
Mısal
. Eger qattı disk hár bir qatlamda 5268 jolǵa iye. Jámi plastinkalar sanı
altı. Cilindrda neshe treklar bar? Diskta ulıwma cilindrlar sanı neshe? Diskte neshe
treklar sheńberi (ornı) bar?
Sheshim
: Yoyda altı plastinka
hám bunday 12 jazıw qatlamı bar
ekenligi kelip shıǵadı. CHunki hár
bir plastikaning aldı hám arqa
qatlamı bar. Barlıq ústlerdiń (jazıw
qatlamları) tiyisli treklari tsilindrni
sırtqıl etedi. SHu tárzde, hár bir cilindrde12 treklar ornı ámeldegi. Cilindrning hár
bir maydanıdaǵı ızlar sanı = 5268. Joldıǹ ulıwma sanı = bettegi ızler x ústler sanı *
5263 x 12 = 65216.
Do'stlaringiz bilan baham: |
