Arxitektura va qurilish materiallari

Sovuqqa chidamliligini oshiruvchi klastifikatsiyalovchi - havo tortuvchi qo'shimchalarning asosiy vazifasi - bu beton qorishmasmmg bir jinsliligi, qatlamlanmasligini va sovuqqa chidamliligini oshirishdir. Qo'shimchaning kuchli «moylash» xususiyati, ayniqsa, beton qorishmasini vibratsiyalab zich-laganda namoyon bo'ladi. Bir vaqtda qorishmaning yopishqoqligi va bir jinsliligi kuchayadi. Bu esa qorishda tortib olingan havoning yuqori nam tutib qolishiga olib keladi

Tortib olingan havo va kovakchalar bilan kapillarlar devorming gidrofoblanishi hisobiga plastifikatsiyalovchi — havo tortuvchi qo'shimchalar qotgan betonning sovuqqa chidamliligini 1,5-2 baravar oshiradi. Shuningdek betonning cho'ziluvchanligi mustahkamlanib, uning chidamliligi, gaz va suv o'tkazmasligi turli eritmalarning doimiy va siklik ta’siriga chidamliligi ortadi, betonning armatura bilan yopishishiga esa ta’sir etmaydi.

GKJ—10 va GKJ—11 kremniy organik suyuqliklari tarkibida 30+5% asosiy modda bo'lgan natriyning etil - (GKJ-10) va metilselikonati (GKJ-11) suv spirtli eritasi bor. Rangi — sariqdan och jigar ranggacha. Kafolat muddati olti oy bo'lib, 00 dan 300 C gacha temperaturada saqlanadi. Ular betonga sement massasining 0,02 - 0,2% hisobida kiritiladi (100% suyuqlik hisobida).

Sovuqqa chidamliligi bo’yicha betonning quyidagi markalari belgilangan F50 F75 F100 F150, F200, F300, F400, F500, F600, F700, F800, F900 va F1000. Mo'tadil iqlim sharoitlari uchun F150 ... F500 va F400 ... F1000 sovuq iqlim sharoitlari uchun.

Mo'tadil iqlim sharoitlrining sovuq oydagi o’rtacha harorati 0°C dan - 10°C gacha, sovuq iqlim sharoitlari esa - 10°C dan - 20°C gacha bo'lish bilan xarakterlanadi. Haroratning hisoblab chiqilgan qiymatlari SNiP, «Qurilish klimatologiyasi va geofizikasi» talablariga muvofiq tanlanadi.

Betonning sovuqqa chidamliligi O'zRST 10060,1-95 «Betonы. Bazovыy metod opredeleniya morozostoykost » - (Betonlar. Sovuqqa chidamlilikni aniqlash baza va usuli) , O'zRST 10060,2-95 «Betonы Uskorennыe metodы opredeleniya morozostoykosti pri mnogokratnom zamorajivanii i ottaivanii» - (Betonlar. Ko'p martalik muzlatib-eritishda sovuqqa chidamlilikni aniqlash tezkor usullari) bo'yicha aniqlanadi. Sovuqqa chidamlilik namunalar siqilishga chidamlilikni 25% dan ko’p yo'qotmasdan yoki siqilishga chidamlilikni pasaytirmasdan va og'irlikni 5% dan ko'p yo'qotmasdan bardosh beradigan navbatma-navbat muzlash va erish sikllari soni bilan xakterlanadi.

Betonning sovuqqa chidamliligini sinashda odatdagi sinov jarayoning uzoqqa cho'zilishi asosiy kamchilikdir. Beton markasi F300 bo'lganda sinov muddati amalda bir yilni tashkil qiladi. Shuning uchun sinov natijalari juda kech ma'lum bo'ladi. Oxirgi paytda materiallarning sovuqqa chidam­liligini sinashning tezlashtirilgan usullari ishlab chiqilgan.

Qattiq muzlatish usulida sinov o'tkazilganda beton — 50°C gacha (odatdagi usul bo'yicha — 15°C gacha) muzlatiladi. O'ta past temperatura suvning mikrokovakchalar va mikronaychalarda ham muzlashini ta'minlaydi. Bu esa hosil bo'layotgan muz hajmining va, albatta sement toshning kristall darajasiga ta'sir ko'rsatayotgan nagruzkaning o'sishiga olib keladi.

Betonning standart sovuqqa chidamliligiga qarab — 50°C da muzlatilayotgan namuna kublarning siqilishdagi chidamliligi 3.3-jadvalda ko'rsatilgan sikllar sonidan so'ng aniqlanadi.