|
Energiya-
tashuvchi
Ishlatish omili
Energiya
ishlab-
chiqarish
istiqbollari
Ekalogik ta’sir
Atomli
Reaktor-
ko‘paytirgichlardan
CHeklanmaga
n
Noma’lum xavf
elementlari bor
32
(bruderlar) foydalanish
Suv
resurs-lari
Quvurlardan
foydalanish
GES
uchun
yaroqli
suv
resurslarining
cheklangan
miqdori
Hudud
eko
balansini
buzilishi
Gaz
Qazib olingan joydan
to iste’molchiga etib
boruvchi
quvurlarni
keng
tarmoqlardan
foydalanish
Qayta
hosil
bo‘lmaydi
Hudud
eko
balansini
buzilishi
Ko‘mir
Foydali
qazilma
konlarini topish
Qayta
hosil
bo‘lmaydigan
resurslar
Kon
eko
balansini
buzilishi
Neft
Kimyo sanoati
Qayta
hosil
bo‘lmaydigan
resurslar
Ishlab-chiqarish
va tashish joy eko
balansi buzilishi
Quyosh
Er
issiqlik
tartibi
quyosh nuri 1,5*10
24
Dj yiliga hisobga olib,
balanslangan
Resurslarni
yangidan hosil
bo‘lishi
Yo‘q
SHamol
Erga yaqin qatlamdagi
kinetik
va
shamol
energiyasi,
shamol
tezligi 4 m/s
Resurslarni
yangidan hosil
bo‘lishi
Uncha
muhim
bo‘lmagan
ornitosferasalbiy
ta’sir
Yuqoridagi 1.3-jadvaldan ko‘rinib to‘ribdiki [m] Quyosh energiyasi
tugamaydigan manba –resursi bo‘lib atrof muxitga salbiy ekologik ta’siri
yo‘q ekan. Bundan tashqari O‘zbekistonda quyoshli kunlar o‘rtacha 330-
kundan oshiq bo‘lib, bo‘nday xolat energiya samarali binolar qurilishda
33
quyosh energiyasidan foydalanishni keng imkoniyatlarini beradi, ayniqsa
passiv gelio qurilmalardan foydalanishda.
I.-Bob buyicha xulosalar:
1.Noan’anaviy yangi xosil buluvchienergiya manbalari ichida quyosh
energiyasini zaxirasi eng ko‘p ekan;
2. Quyosh energiyasini atrof muxit ekologiyasiga salbiy ta’siri mutloqo yuq
ekan;
3. O‘zbekiston iqlimi keskin kontinental bo‘lganligi sababli, xorijiy
davlatlarda qo‘llanilib kelinayotgan , qo‘yoshli uylardan jumladan “Vitraj
devorli” va boshqa binolarni qullash maqsadga muvofiq emas;
4. Agar O‘zbekiston iqlim sharoiti uchun “ Tromb devorli” binolar issiqlik –
fizik jixatdan asoslansa energiya samarali binolarni loyixalashda maqsadga
muvofiq bo‘ladi.
34
II. Bob. Geliobinolarni energiya samaradorligini oshirish yo‘llari.
2.1. Binolarni tashqi to‘siq konstruksiyalarining issiqlik himoyasini
oshirish.
Binolarni energiya samaradorligining oshirish uchun tashqi to‘siq
konstruksiyalarini issiqlik –fizik jixatdan takomillashtirish lozim.
Bu qo‘ydagi uslublar yordamida amalga oshiriladi:
1.Binoni tashqi to‘siq konstruksiyasini issiqlik ximoyasini oshirish yo‘li
bilan;
2. Binoni tashqi to‘siq konstruksiyalari uchun energiya samarador
qurilish materiallarlarini tanlash yo‘li bilan;
3. Binoni tashqi to‘siq konstruksiyalarini samarali konstruktiv echimi
orqali.
Hozirgi davrda butun dunyoda, umladan Anglya, Germaniya, Daniya,
SHvetsiya, AQSH, Rossiya va boshqa davlatlarda tabiiy energiyada
boyliklarini tejash va energiya samarodor binolarni loyixalash maqsadida,
binolarni tashqi to‘siq konstruksiyalarni sifatida turli tuman, energiya
samarador konstruktiv echimlari qo‘llanilib kelinmoqda []. Masalan tashqi
to‘siq konstruksiyani issiqlik ximoyasini oshirish maqsadida issiqlik
izolyasiyasi qatlamini to‘siqni ichki sirtidan qo‘rish yo‘li bilan. Bo‘
konstruktiv echimning xisobiy tomoni bilan birgalikda asosiy kamchiligi
quyidagidan iborat. Ya’ni issiqlik uzatish qarshiligi isud katta bo‘lgan issiqlik
izolyasiyalovchi material tashqi devorni ichki sirtidan qurilganda, issiqlik
izolyasiyalovchi qatlam bilan tashqi devor tutashgan chegarada kondensat
namlik hosil bo‘lish ehtimoli mavjud.
Bunday holat amaliyotda va nazariy tadqiqotlarda kuzatilgan.
Bunday holat oldini olish uchun issiqlik izolsiyalovchi qatlamni tashqi
to‘siq konstrutsiyani tashqi sirtidan qurish tavsiya etilgan.Bunday kanstruktiv
echimni “Tromb devorli” binolrda xam qo‘llasa bo‘ladi. O‘zbekistonda
binolarni energiya samaradorligini oshirish uchun ularni tashqi to‘siq
kanstruksiyalari issiqlik ximoyasi QMQ 2.01.04-97* talablariga asosan 3-4
35
barobar oshirildi. Ushbu me’yoriy xujjat ayni paytda qabul qilingan bo‘lib,
bunda tashqi devor, tom yopma deraza eshiklar va fanarlarni issiqlik
himoyasini necha barobar oshirish kerakligi ko‘rsatilgan. Bundan tashqari
ishlatilib kelinayotgan binolarni mukkamal va joriy ta’mirlash jarayonlarida
ularni tashqi tusiq kanstruksiyalarini issiqlik himoyasini oshirish zarurligi
keltirilgan. Bu talablarni bajarish uchun qo‘yidagilar bilish lozim.
Tashqi to‘siq konstruksiyalarni umumiy issiqlik uzatish qarshiligi,
binoning issiqlik himoyasini berilgan darjasiga muvofiq 2a, 2b yoki 2v
jadvallarida ko‘rsatilgan keltirilgan issiqlik uzatish qarshiligidan katta yoki
teng bo‘lishi shart.
QMQ 2.01.04-97* ga asosan issiqlik himoyasini darajasi loyixalashtirish
topshirig‘ida belgilanadi. Binolarning issiqlik himoyasini birinchi darajasi (2-
jadval) sanitariya-gegiena talablariga javob beradi va minimal ruxsat
etilgandir. Binolarni energiya samaradorligini oshirish uchun va yoqilg‘i
energetika manbalarini tanqisligi va narxini o‘sishini xisobga olib,
buyurtmachining
iqtisodiy imkoniyatlariga bog‘liq xolda, issiqlik
ximoyalashning II-III-chi darajalariga avzallik II-III berish lozim. Issiqlik
ximoyasining darajalari 2.1 va 2.2-chi jadvallarda keltirilgan.Sanitariya –
gegiena talablariga jovob beruvchi to‘siq konstruksiyalarining talab etilgan
issiqlik uzatishga qarshiligi quyidagi formula buyicha aniqlanadi.
)
1
,
2
(
,
)
(
.
M
M
T
H
Э
у
t
t
t
R
Bu erda n-to‘siq konstruksiyasini tashqi yuzasini tashqi xavoga holatiga
bog‘liq bo‘lgan va QMQ 2.01.04-97* ni 3-jadvaldan qilinadigan koeffitsienti
;
t
H
- ichki xavoning xarorati
0
S,
GOST 12.1.005-88 mos keladigan bino va inshootlarni loyixalash
me’yoriga asosan qabul qilinadi;
36
t
T
-tashqi xavoning xisobiy qishki xarorati, QMQ 2.01.01-94* bo‘yicha
ta’minlanganligi 0.92 bo‘lgan eng sovuq besh kunlik o‘rtacha xaroratiga
teng;
α
H
- to‘siq konstruksiyalarini ichki yuzasini issiqlik berish koeffisenti,
QMQ 2.01.04-97*ni 5-jadvaldan qabul qilinadi;
t
- ichki xavo xarorati va to‘siq konstruksiyasining ichki sirti harorati
farqi QMQ 2.01.04-97* ni 4-jadvalidan qabul qilinadi.
Davlat yoki maxalliy byudjet xisobidan qurilayotgan, tamirlanayotgan va
rekonstruksiyada turar –joy va davolanish, bolalar muassasalari, maktab,
litsiy kollej hamda internat binolarini issiqlik himoyasini ikkinchi darajasi
bo‘yicha loyixa qilish lozim.Issiqlik ximoyasining ikkinchi darajasi 2.1-
jadvalda keltirilgan.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
