Articles otlar oldidan qo’llanuvchi so’z turkumi artikl

says:
 “I
 played
 chess 
yesterday” – Jek deydi: “Men kecha 
shaxmat o’ynadim” 
I 
say:
 “I 
want 
to see the film” – 
men deyman: “Kino ko’rishni 
xohlayman” 
Sarah 
is saying:
 “I 
have just 
arrived
 home” – Sara aytyapti: “Men 
hozirgina uyga ketib keldim” 
They 
have said:
 “We 
are waiting
 
for Jack” – ular aytishdi: “Biz Jekni 
kutyapmiz” 
He 
will say:
 “I 
am
 a student” – u 
aytadi: “Men talabaman” 
Jack 
says
 
that 
he 
played 
chess 
yesterday – Jek kecha shaxmat 
o’ynaganligini aytdi 
I 
say that
 I 
want 
to see the film – men 
kino ko’rishni xohlashimni aytaman 
Sarah 
is saying that
 she 
have just 
arrived
 home – Sara hozirgina uyga 
yetib kelganligini aytyapti 
Thay 
have said that
 they 
are waiting
 
for Jack – ular Jekni kutyotganliklarini 
aytishdi 
He 
will say that
 he
 is
 a student – u 
talabaligini aytadi 
Rule 2:
Gaplarni ko’chirma gapdan o’zlashtirma gapga aylantirganimizda, bosh 
gapning kesimi 
o’tgan zamonda (Past
Indefinite, Past Continuous, Past Perfect)
bo’lsa, ergash gapning kesimi ham unga moslashish uchun o’tgan zamonlarning birida 
bo’lishi shart. 
Bosh gap 
Ko’chirma gap 
O’zlashtirma gap 
Past Indefinite 
Past Continuous 
Past Perfect 
Present Indefinite 
Past Indefinite 
Past Indefinite 
Past Perfect 
Future Indefinite 
Future Indefinite in the 
Past 
Present Continuous 
Past Continuous 
Past Continuous 
Past Perfect Continuous 
Future Continuous 
Future Continuous in the 
Past 
Present Perfect 
Past Perfect 
Past Perfect 
Past Perfect 
Future Perfect 
Future Perfect in the Past 
Present Perfect 
Continuous 
Past Perfect Continuous 
Past Perfect Continuous 
Past Perfect Continuous 
Future Perfect 
Continuous 
Future Perfect in the Past 
Continuous 
Examples: 
Direct Speech: 
Indirect Speech: 
He said: “I 
watch 
TV 
every day”
 
He said 
that 
he 
watched 
TV 
every day
 
He said: “I 
watched 
TV
 yesterday
” 
He said 
that 
he 
had watched
 TV 
the 
last day
 

---

146 
He said: “I 
will watch 
TV 
tomorrow
” 
He said 
that
 he 
would watch
 TV 
the 
following day
 
He said: “I’
m watching 
TV 
now
” 
He said 
that
 he 
was watching
 TV 
then
 
He said: “I 
was watching
 TV 
at 2
 
yesterday
” 
He said 
that 
he 
had been watching
 
TV 
at 2 the last day
 
He said: “I 
will be watching
 TV 
at 2 
tomorrow
” 
He said 
that
 he 
would be watching
 
TV at 
2 the following
 

 
day 
He said: “I 
have watched
 TV” 
He said
 that
 he 
had watched
 TV 
He said: “I 
had watched 
TV 
by 2 
yesterday
” 
He said 
that 
he 
had watched
 TV 
by 2 
the last day
 
He said: “I will have watched TV by 2 
tomorrow” 
He said that he would have watched 
TV by 2 the 

following day 
He said: “I 
have been watching
 TV 
for 
2 hours
” 
He said 
that
 he 
had been watching
 
TV 
for 2 hours
 
He said: “I 
had been watching
 TV 
for 
2 hours
” 
He said
 that
 he 
had been watching
 
TV 
for 2 hours
 
He said: “I 
will have been watching
 
TV 
for 2 hours
” 
He said 
that
 he 
would have been 
watching
 TV
 for 2 
 

hours 
Rule 3:
Bosh gapning kesimi o’tgan zamonda bo’lgan holda ko’chirma gapdan 
o’zlashtirma gapga modal fe’llar quyidagicha o’zgaradi: 
Direct Speech: 
Indirect Speech: 
* Could 
Can
* Could
May
* Must
Must
Have to 
Should
Ought to 
Could 
Could
Could have 
Might
Had to 
Must
Had to 
Should
Ought to 
NOTE 1:
Bosh gapning kesimi o’tgan zamonda bo’lgan holda, 
“could” modal fe’li 
“qila olmoq” ma’nosida
o’tgan zamonni ifodalagan holda, ko’chirma gapdan 
o’zlashtirma gapga o’tganda 
“could have done”
shaklida o’zgaradi: 
Direct Speech: 
Indirect Speech: 
Jack said: “I
 could
 speak English 
10 
years ago
” – Jek dedi: “Men 10 yil 
oldin inglizcha gapira olardim” 
Jack said that he 
could have spoken
 
English 
10 years
 
before –
 Jek 10 yil 
oldin inglizcha gapira olganligini 
aytdi 
 
NOTE 2:
Bosh gapning kesimi o’tgan zamonda bo’lgan holda
, “could” modal fe’li 
ruxsat so’rash va tahmin ma’nolarida
ko’chirma gapdan o’zlashtirma gapga 
o’zgarmasdan o’tadi: 

---

147 
Direct Speech: 
Indirect Speech: 
Jack told me: “
Could 
I use your 
phone?” – Jek menga dedi: 
“Telefoningizdan foydalansam 
maylimi?” 
Jack said: “The weather 
could 
change later” – Jek dedi: “Keyinroq 
ob-havo o’zgarishi mumkin” 
Jack told me if he 
could 
use my 
phone – Jek telefonimdan 
foydalanishga ruxsat so’radi 
Jack said that the weather
 could
 
change later – Jek keyinroq ob-havo 
o’zgarishi mumkinligini aytdi 
Ko’chirma va o’zlashtirma gaplarda “must” modal fe’lining 
qo’llanishi 
a)
Bosh gapning kesimi o’tgan zamonda bo’lgan holda 
“must” modal fe’li 
majburiylik, burchlilik, shartlilik ma’nolarida
ko’chirma gapdan o’zlashtirma 
gapga 
“had to”
shaklida o’zgaradi: 
Direct Speech: 
Indirect Speech: 
Jack told me: “You 
must 
finish 
work” – Jek menga dedi: “Ishni 
tugatishing shart” 
Jack told me that I 
had to
 finish 
work – Jek menga ishni tugatishim 
shartligini aytdi 
b)
Bosh gapninig kesimi o’tgan zamonda bo’lgan holda 
“must” modal fe’li tahmin 
va taqiq ma’nolarida
ko’chirma gapdan o’zlashtirma gapga o’zgarmasdan o’tadi: 
Direct Speech: 
Indirect Speech: 
Jack told me: “You
 musn’t 
smoke” – 
Jek menga dedi: “Sen chekmasliging 
kerak” 
Jack told me: “Nick
 must
 be rich” – 
Jek menga dedi: “Nik boy bo’lsa 
kerak” 
Jack told me that I 
musn’t
 smoke in 
the room – Jek menga xonada 
chekishim mumkin emasligini aytdi 
Jack told me that Nick
 must
 be rich 
– Jek menga Nikni boy bo’lishi 
mumkinligini aytdi 
Rule 4:
Bosh gapning kesimi o’tgan zamonda bo’lgan holda ba’zi bir so’zlar 
ko’chirma gapdan o’zlashtirma gapga quyidagicha o’zgargan holda o’tadi: 
Direct Speech: 
Indirect Speech: 
Today
Yesterday
Tomorrow
Now
Here
This
These
Ago
2 days ago 
In 2 days 
That day 
The day before, the last day 
The following day, the next day 
Then
There
That
Those
Before
2 days before 
2 days later 
§. 1) Darak gaplarni 
ko’chirma gapdan oz’lashtirma gapga aylantirganimizda 
bog’lovchi sifatida “that” olmoshi 
qo’llanadi
 
va 
bu bog’lovchini gapda tushirib 
qoldirish ham mumkin: 
Direct Speech: 
Indirect Speech: 
I said: “I 
don’t
 like tea” – men 
dedim: “choyni yoqtirmayman” 
Jack said: “My brother 
has 
a car” 
I said 
that
 I 
didn’t
 like tea – men 
choyni yoqtirmasligimni aytdim 
Jack said