Articles otlar oldidan qo’llanuvchi so’z turkumi artikl

§
. Qo’shma otlarda ko’plik
2 ta alohida otdan tashkil topgan 1 ta yaxlit ot - 
qo’shma otlar
deyiladi: 
Noun+ Noun = Compound Noun 
A school+ a boy= a schoolboy 
Qo’shma otlarga ko’plik qo’shimchalari so’zdagi 1-otga, so’zdagi 2-otga yoki 
so’zdagi har ikkala otga qo’shilishi mumkin: 
Singular: 
Plural: 
Noun 1 
A 
 passer-by 
An
 editor- in- chief 
A
 son- in- law 
Passer
s
- by 
Editor
s-
 in- chief 
Son
s-
 in- law 
Noun 2 
A
 schoolboy 
A 
letterbox 
A 
pocketknife 
A 
schoolgirl 
Schoolboy
s
 
Letterbox
es
 
Pocketkniv
es
 
schoolgirl
s 
Noun1,2 A
 manservant 
A
 womanservant 
M
e
nservant
s
 
wom
e
nservant
s
 
 
§. 1) Juftiga ega bo’lgan otlar doim ko’plikda qo’llanadi va ulardan so’ng 
fe’llar ham ko’plik shaklda bo’ladi: 
Glasses –
 ko’zoynak
Tongs - 
ombir

Tweezers – 
pinset, qisqich
Pants –
 kalta ishton, trusik
 
Binoculars 
- durbin
Pyjamas 
- pijama


Shorts –
 shortik
Pliers –
 ombur, qisqich 
Scissors -
 qaychi
Trousers -
 shim 
Spectacles –
 ko’zoynak (zreniyaniki)
Jeans -
 jensi 
Tights – 
kolgotka 
 
For example:
My glasses 
aren’t 
good – mening ko’zoynagim yaxshi 
These 
glasses 
are 
on the table – ko’zoynak stolning ustida turibdi 
Ten
 glasses 
are
 on the table – stolda 10 ta ko’zoynak bor 
 
2)
 
Ba’zi otlar -s qo’shimchasiga tugagan bo’lsada, sanalmaydigan otlar 
hisoblanadi va doim birlikda qo’llanadi hamda o’zidan so’ng fe’llarning 
birlik shaklini talab qiladi: 
Athletics

Electronics 

---

27 
Gymnastics Politics 
Mathematics Economics
Physics 
Gymnastics 
is
 my favourite sport – gimnastika mening sevimli fanim
Physics 
is
 an interesting subject – fizika qiziqarli fan 
 
3)
 
Ba’zi otlar birlikda ham, ko’plikda ham -s qo’shimchasiga tugaydi. Faqat 
birlikda ular oldidan noaniq artikllar qo’llanadi: 
Singular: 
Plural: 
A 
means - vosita 
A 
series - seriya, turkum 
A 
species - tur, zot 
×
Means - vositalar 
×
Series – seriyalar, turkumlar 
×
Species – turlar, zotlar 
The car 
is a
 means of transport – 
mashina- transport vositasi 
Cars
 are

×
means of transport – 
mashinalar- transport vositalari 
 
4)
 
Yozish jihatdan birlikda, ma’no jihatdan ko’plikda bo’lgan otlar- Jamlovchi 
otlar deyiladi. 
Ularning deyarli hammasi, asosan, birlikda qo’llanadi: 
Congress -
 kengash
Committee -
 komissiya 
Organization -
 tashkilot
Club -
 klub, uyushma 
Team -
 komanda
Class -
 sinf; turkum, to’da, 
guruh 
Army -
 armiya
Crowd -
 olamon, yig’in, to’da 
Jury -
 hakam
Public -
 omma, jamoatchilik 
Group -
 gruppa
Staff -
 shtat 
Government -
 hukumat
Audience -
 jamoat, tomoshabin, 
auditoriya 
Family -
 oila
Firm -
 shirkat, firma 
Majority -
 ko’pchilik, aksariyat
Company -
 jamiyat, uyushma; 
truppa (teatrda) 
Minority -
 kamchilik, ozchilik
Couple –
 bir juft 
Faculty -
 fakultet 
 
For example:
Our family 
is
 big – bizning oilamiz katta
Our group 
is
 very friendly – bizning guruh ahil-inoq 
 
NOTE 1: “Majority” yakka holda o’zidan so’ng birlikdagi otlarni talab 
qiladi: 
The majority
 is
 learning English now – hozir ko’pchilik ingliz tilini o’rganmoqda
The majority 
has 
English books now – hozir ko’pchilikda ingliz tili kitoblari bor 
Ammo “majority” ko’plikdagi ot bilan kelsa, o’zidan so’ng fe’llarning 
ko’plik shaklini talab qiladi: 
The majority of students 
have
 English books now – hozir talabalarning ko’pchiligida 
ingliz tili kitoblari bor 
 
NOTE 2: “Police” jamlovchi oti doim ko’plikda qo’llanadi va o’zidan so’ng 
fe’llarning ko’plik shaklini talab qiladi: 
The police 
are
 here – bu yerda politsiya bor
The police 
are 
after him – politsiya uni ta’qib qilyapti 
Mustasno holat: A
policeman,
 a
 policewoman, 
a 
police officer 
 
5)
 
Masofani, vaqtni, mablag’ni, darajani bildirgan otlar ko’plikda bo’lsada, 
ulardan so’ng doimo fe’llarning birlik shakli qo’llanadi: 

---

28 
Twenty kilometre
s is 
difficult to walk – 20 kilometr yurish uchun qiyin 
Ten day
s
 
is 
enough to have a good rest – yaxshi dam olish uchun 10 kun yetarli 
Ten dollar
s

is 
not enough to buy this book – kitob sotib olish uchun 10 dollar yetadi 
Forty degree
s is
 too hot to go out – 40 daraja tashqariga chiqish uchun juda- juda 
issiq 
 
To’dalar, guruhlar, sinflar, turlar 
 
People: 
A group of people – 
odamlar jamoasi 
A crowd of people –
odamlar to’dasi 
A gang of thieves –
o’g’rilar to’dasi 
Animals: 
A flock of sheep / a herd of sheep – 
qo’ylar to’dasi 
A flock of birds –
qushlar galasi 
A herd of cattle –
qoramollar to’dasi 
A herd of deer –
bug’ular to’dasi 
A school of fish –
baliqlar sinfi 
A swarm of insect –
qumrisqalar to’dasi 
A pack of dogs –
itlar galasi 
A pack of wolves –
bo’rilar galasi 
Things: 
A pile of pages / a heap of pages – 
bir uyum qog’oz 
A pile of clothes / a heap of clothes –
bir uyum kiyim 
A pile of dishes / a heap of dishes –
bir uyum idishlar 
A set of pans –
qozon-tovoqlar 
A set of tools –
bir uyum asbob-anjom 
A stack of chairs –
bir talay stullar 
A stack of tables –
bir talay stollar 
A stack of boxes –
bir talay qutilar 
Flora: 
A bunch of flowers – 
bir dasta gul 
A bunch of bananas –
bir tup banan 
A bunch of grapes –
bir bosh uzum 
A bunch of greens –
bir bog’ ko’kat 
A clump of trees –
bir tup daraxt 
A clump of bushes –
bir tup buta 
A clump of grass –
bit tup o’t-o’lan 
A clump of plants –
bir tup o’simliklar 
Languages: 
A host of questions – 
savollar jamlanmasi 
A barrage of complains –
shikoyatlar jamlanmasi 
Serics of short answers – qisqa
javoblar jamlanmasi 
Mr. va Mrs. 
A team of doctors – 
shifokorlar jamoasi 
A team of sportsmen –
sportchilar jamoasi 
A company of actors –
aktyorlar jamoasi 
The crew workers in the ship –
kemadagi jamoa 
A company of people –
odamlar jamoasi 
The stuff teachers in schools –
o’qituvchilar jamoasi 
The stuff at the office –
ishchilar jamoasi 

§. 
Otlarda kelishik
Ingliz tilida otlarda 2 ta kelishik bor:
1) Nominative case- bosh kelishik
2) Genitive case- qaratqich kelishigi 
1) Bosh kelishikdagi otlarga ko’plikdan boshqa qo’shimchalar qo’shilmaydi:
Singular: 
Plural:

---

29 
John 
A
 boy 
A 
teacher 
- 
Boy
s 
Teacher
s
 
 
Bosh kelishikdagi otlar gapda 
ega, kesim, ot- kesim, aniqlovchi, to’ldiruvchi, hol
vazifasida keladi: 
John is here – Jon shu yerda 
This is John – bu Jon
I saw John – men Jonni ko’rdim 
This is a tennis ball – bu tennis koptogi 
I went to the restaurant yesterday – kecha men restoranga bordim 
 
2) Qaratqich kelishigida otlarga –‘s va -s’ (-ning) qoshimchasi qo’shiladi: 
a)
Birlikdagi otlarga -‘s qo’shimchasi qo’shiladi: 
Nominative case: 
Genitive case: 
John 
A teacher 
A
 
boy 
My friend 
John’
s
 book – Jonning kitobi 
A teacher’
s 
answer – ustozning 
javobi 
A boy’
s 
ball – bolaning koptogi 
My friend
’s 
invitation – do’stimning 
ixtirosi 

b) Ko’plikda otlarga -s’ qo’shimchasi qo’shiladi:
Nominative case: 
Genitive case: 
Boys 
Teachers 
My friends 
Boy
s’
 questions – bolalarning 
savollari 
Teacher
s’
 answers – ustozning 
javoblari 
My friend
s’ 
invitation – do’stimning 
ixtirolari 
 
c) Tarkibi o’zgarib ko’plikda qo’llanadigan otlarga birlikdagi qaratqich