Article · August 022 citations reads 37 author

МУҒАЛЛИМ ҲӘМ ҮЗЛИКСИЗ БИЛИМЛЕНДИРИЎ
11
баларнинг мавзуни тушунишларини осонлаштиради. A.Г. Пеарсй тадқиқот ишида 
онлайн ва анъанавий таълимда ўқувчиларнинг фанга бўлган муносабати, талабалар
-
нинг ўзаро интеракцияси ва умумий таълим жараёнидан қониқишини таққослаган 
ҳолда хулоса сифатида онлайн ва анъанавий таълимнинг афзалликларидан фойдалан
-
ган ҳолда, аралаш (blended) таълимни йўлга қўйиш лозим деб таъкидлаб ўтади.
Аксинча, баъзи тадқиқотларда анъанавий таълим олган талабалар онлайн 
ўқиганларга нисбатан юқорироқ натижа кўрсатган. Жумладан, Ҳеппен ва унинг 
ҳамкасблари онлайн ва юзма-юз ўқитишни солиштирганда, талабалар онлайн дарс
-
ларни қийинроқ деб билишган ва уларнинг ўзлаштириш натижалари ҳам офлайн 
ўқиган талабаларга нисбатан бирмунча паст бўлган, аммо узоқ муддатли натижалар 
таққосланганда сезиларли даражада фарқ йўқлигини аниқлашган. 
Баъзи тадқиқотчилар офлайн ўқитиш афзалликларидан фойдаланиб, таълим 
жараёнини самарали ташкил этиш тарафдорлари. Жумладан, рус олими А.А. Воро
-
бьеванинг фикрига кўра, юзма-юз интеракция таълимда муҳим ва онлайн таълимда 
«жонли алоқа»нинг мавжуд эмаслиги ва ўрганувчиларнинг ўзлари ҳали онлайн 
ўқишга тайёр эмасликлари сабабли таълимни бутунлай онлайн шаклга ўтказиш 
ноўрин деб ҳисоблайди. 
М.Алҳамами Саудия Арабистонида ОТМ талабаларига инглиз тилини офлайн 
ва онлайн тарзда ўқитишни солиштириб, илмий таҳлил қилади ва унинг тадқиқоти 
натижасига кўра, талабалар онлайн таълимдан кўра кўпроқ офлайн тарзда инглиз 
тилини ўрганишни афзал кўради. М.Алҳамамининг таъкидлашича, анъанавий таъ
-
лимда талабаларнинг ўқув муҳитига бўлган муносабати муҳим, яъни дарс вақти ва 
дарсда фойдаланиладиган материалларга салбий муносабат талабаларнинг ўқиш ва 
дарс мақсадларига эришишга таъсир қилади. Талабалар автоном тарзда юзма-юз ёки 
онлайн таълим турини ўзлари танлашлари, тилни ўрганиш материалларини ва синф
-
даги вазифаларни танлашда кўпроқ эркинликка эга бўлиши керак.
Хитой олими С.Чой ҳам анъанавий ва онлайн таълимни солиштириб ўрганган 
тадқиқотчилардан бири ҳисобланади. Кўпчилик онлайн талабалар ушбу таълимнинг 
бир неча афзалликларидан хурсанд бўлишларига қарамай, С.Чой тилни ўрганишда 
муҳим ҳисобланган синфдаги юзма-юз мулоқот, тезкор фидбек олиш имконияти, 
талабалар ўртасида ўзаро ва ўқитувчи билан бўлган мулоқот, оғзаки маълумот алма
-
шинувининг онлайн ўқитишда етарли даражада эмаслигини таъкидлаб ўтган.
М.Л.Сиземоре ҳам 1-курс талабаларига инглиз тили грамматикасини онлайн 
эмас балки офлайн ўқитиш самарали деган хулосага келади, бунинг асосий сабаби 
сифатида анъанавий таълимда ўқитувчи ва талаба ўртасидаги интеракция онлайн таъ
-
лимга нисбатан яхши эканлиги келтирилган. Ўқитувчининг роли таълим жараёнида 
муҳимлиги ва онлайн таълимда ўқитувчи ва талаба ўртасидаги мулоқотнинг етарли 
бўлмаганли туфайли талабалар инглиз тили грамматикасини яхши ўзлаштира олиш
-
ларидан умидсиз эди деб таъкидлайди олим.
Бир неча олимларнинг офлайн ва онлайн таълим борасидаги илмий изланишла
-
рини таҳлил қилиб, онлайн таълим анъанавий таълимдек муваффаққиятли ва сама
-
рали бўла олади дейиш мумкин. Анъанавий ва онлайн таълимда асосий фарқли жихат
-
лар маълумот етказиш воситалари, мулоқот алмашинув усули ва баҳолашдир. Анъа
-
навий таълимда ўқитиш тизими маърузалар, дарсликлар ва конспектлар орқали янги 
билимларни ўргатишга асосланганлиги ҳозирги технологияни севувчи талабаларга 
ёқмаслиги мумкин. Улар учун олдиндин тайёрланган видеодарслар, қизиқарли қисқа 
видео қўлланмалар ёки онлайн ўйинлар орқали инглиз тилини ўрганиш қизиқроқ 
бўлиши мумкин. Анъанавий ва онлайн таълимнинг ижобий ва салбий томонларини 
умумлаштириб қуйидаги жадвалларда келтириб ўтамиз.

---