Artеrial puls. Tеkshirish tеxnikasi. Asosiy xaraktеristikasi

Sistolik bosim-
Arterial sistemada chap qorincha paydo bo`ladigan puls to`lqini maksimal ko`tariladigan vaqtdagi bosimdir .
Diastolik bosim – yurak diastolasi oxirida yuzaga keladi. Sistolik va diostolik o`rtasidagi farq , puls bosimi deyiladi. Normada arterial bosim 120/80mm simob ustinida.

Sistolik bosim- Arterial sistemada chap qorincha paydo bo`ladigan puls to`lqini maksimal ko`tariladigan vaqtdagi bosimdir . Diastolik bosim – yurak diastolasi oxirida yuzaga keladi. Sistolik va diostolik o`rtasidagi farq , puls bosimi deyiladi. Normada arterial bosim 120/80mm simob ustinida.

A/Bni o`lchash tеxnikasi. 101 – surat

45- jadval. AB darajasi bo`yicha 18 yoshdan kattalar uchun klassifikatsiya.

AB klassifikatsiyasi	Sistolik AB mm sb ust.	Diastolik AB mm sb ust.
Meyor AB Optimal Gipеrtеnziya oldi holati (yuqori meyor) AG I daraja AG II daraja AG III daraja Kriz holati	<120 135 130-139 140-159 ≥160-179 180-199 >200	<80 85 80-89 90-99 ≥ 100-109 110-119 >120

Korotkovning auskultativ usuli bo`yicha ABni aniqlash 38%, ABni monitorlash uchun ostsillografik (Morrey bo`yicha) 30% holda, qolgan hollarda kombinatsiyalangan usulda aniqlash taklif qilinadi. Bu usul yordamida ABni sutkalik monitorlash dasturi bo`yicha 15 daqiqa bеmorni uyg’oqligida va 30 daqiqa uxlagan paytida yozib olinadi.

46-jadval. Gipertoniya kasalligi bilan kasallangan bemorlarni parvarishlashi

Bemorning muammolari	Bemor muammolari xarakteristikasi	Parvarishini rejalashtirish		Parvarishini amalga oshirish
Yurak sohasida og’riq,	Yurak sohasidagi, оg’riqning jismo niy zo’riqishda, аsabiylashishdan so’ng kuchayishi, og’riqning xarakteri sanchiluvchan og’riqning ob-havo bilan bog’liqligini aniqlanadi	Bemorga jismoniy va ruhiy osoyishtalik yaratish. Jismoniy zo’riqishni kamaytirish. Ovqatlanish rejimini o’zgartirish. Oyoqlariga issiq vanna tayorlash. Bemorga limonchoy tayorlash. K mikroelementiga boy mahsulotlar tayorlash. Atsetilsalitsilat kislotasiga boy mahsulotlarni bemorga tavsiya berish. Puls va q/b ni o’lchash. Vrach ko’rsatmasiga amal qilinadi.		Bemor jismoniy va ruhiy osoyishta tinch yotqizilib yoki o’tqizilib qo’yiladi. Jismoniy zo’riqishni cheklaymiz. Ovqatlanish rejimi kam-kam tez-tez ovqatlantiriladi. Oyoqlariga issiq vanna qilinadi. Bemorga limon choy beriladi. K mikro elementiga boy mahsulotlar kartoshka, o’rik, kishmish beriladi. Atsetilsalitsilat kislotasiga boy tsitrusli mevalardan, pomidor, shaftoli beriladi. Vrach ko’rsatmasiga binoan spazmolitiklar, nitrat dorilaridan,Ca antagonistlari, K dorilaridan beriladi.
Hansirash	Yurak yetishmovchiligi rivojlansa hansirashni jismoniy zo’riqishda, tinch holatda yoki ko’p ovqatlanishdan so’ng kuchayishi, tinch holatda biroz susayishi, ekspirator yoki inspirator hansirash.	Bemorga jismoniy va ruhiy osoyishtalik yaratish, tinchlantirish.. Jismoniy zo’riqishni kamaytirish. Bemorga yarim o’tirgan holat yaratish. Parhez taomlar tayorlash. O’pkaga qon kelishini kamaytirish. Oyoqlarga issiq vannalar qilish. Oyoqlarga jgut qo’yish. Vrach ko’rsatmasini bajarish		Bemor jismoniy va ruhiy osoyishta tinch yarim o’tirgan holat yaratiladi. Jismoniy zo’riqishni cheklaymiz. Parhez K boy va atsetilsali tsilat mahsulotlari berib, Na va Ca li maxsu lotlar cheklaymiz. O’pkaga qon kelishini kamay tirish maqsadida oyoqlarga issiq vannalar qilish bilan birga oyoqlarga jgut qo’yib o’pkaga qon kelishini kamaytiramiz. Vrach tavsiya etgan dorilarni bemorga qilamiz.
Yurak urishi	Yurak urishi jismoniy zo’riqishda, asabiylashishda yoki ko’p ovqatlanishdan so’ng kuchayishi	Bemorni tinchlanti rish. Jismoniy zo’riqishni kamaytirish. Parhez taomlar tayorlash. Vagus nerviga ta’sir qiluvchi muolajalar qilish. Vrach ko’rsatmasini bajarish.		Bemor jismoniy va ruhiy osoyishta tinch holat yaratiladi. Jismoniy zo’riqishni cheklaymiz. Parhez K boy va atsetilsali tsilat mahsulotlari berib, Na va Ca li mahsulotlarni cheklaymiz. Vagus nerviga ta’sir qiluvchi muolajalar qilinadi (ko’z olmasiga bosim berish, chuqur nafas olib ushlab turish, so’rgichsimon o’simta pastidan bosim berish, massaj qilish. Vrach tavsiya etgan dorilarni bemorga qilamiz.
Yurak tepishi	Yurak tepishi doimiy yoki vaqti-vaqti bilan bezovta qilishiga e’tibor berish lozim	Bemorga jismoniy va ruhiy osoyishtalik yaratish. Jismoniy zo’riqishni kamaytirish. Parhez taomlar tayorlab, ovqatlanish rejimini o’zgartirish.		Parhez K boy va atsetilsali tsilat mahsulotlari berib, Na va Ca li maxsu lotlarni cheklaymiz. Vrach tavsiyasiga binoan Ca antagoni stlari, K dori larini o’tkazamiz.
Shish	Yurak yetishmovchiligi rivojlanganda shish xarakteriga e’tibor beriladi (qattiq, yumshoq), lokalizatsiyasi (tananing yuqori qismida, pastki qismida), boshlanish vaqti (ertalabki, kechki)	Bemorga biroz suyuqlik ichish cheklanadi. Siydik haydovchi damlama lar tayorlanadi. Vrach ko’rsatmasini bajarish.		Bemorga kam miqdorda suyuqlik beriladi. Siydik haydovchi pol-pola damlamasi beriladi. Vrach ko’rsatmasiga binoan siydik haydovchi dori vositalari beriladi.
Bosh og’rig’i	Bosh og’rig’ining lokalizatsiyasi, peshona, yonoq soha, ensa qismida, og’riqning intensivligi (kuchli, sekin) va h.k.	Qon bosimi va pulsini nazorat qilish. Bemor boshini ensa sohalarini massaj qilish. Limonchoy tayorlash (qon bosimi baland bo’lsa), Oyoqlariga issiq vanna tayorlash. Dorilar peredozirovka bo’lib qon bosimi tushib ketsa qorachoy, qahva tayorlab berish.		Qon bosimi va pulsini o’lchab turish. Bemor boshini ensa sohalarini massaj qilish. Limonchoy tayorlab berish (qon bosimi baland bo’lsa), qon bosimi past bo’lsa qorachoy, qahva tayorlab berish. Oyoqlariga issiq vannalar qilinadi.
Ko’ngil aynishi qusish.	Ko’ngil aynishi, qusish bosh og’rig’i, bilan birga yoki yo’q.	Tufdonni tozalash		Tufdon beriladi
Qulog’ida shovqin	Qulog’idagi shovqin bosh og’rig’i, ko’ngil aynishi bilan birga yoki yo’q.	Qon bosimi va pulsini nazorat qilish. Bemor boshini ensa sohalarini massaj qilish. Limonchoy tayorlash. Oyoqlariga issiq vanna tayorlash		Qon bosimi va pul sini o’lchab turish. Bemor boshini ensa sohalarini massaj qilish. Limonchoy tayorlab berish. Oyoqlariga issiq vannalar qilinadi.
Nafas yetishmovchili gi	Nafas yetishmov chiligi jismoniy zo’riqishda, tinch holatda yoki ko’p ovqatlanishdan so’ng kuchayishi, tinch holatda biroz susayishi, boshlanishi (kunduzi, kechqurun) va h.k.	Bemorga jismoniy va ruhiy osoyishtalik yaratish, tinchlantirish.. Jismoniy zo’riqishni kamaytirish. Bemorga yarim o’tirgan holat yaratish. Parhez taomlar tayorlash. O’pkaga qon kelishini kamaytirish. Oyoqlarga issiq vannalar qilish. Oyoqlarga jgut qo’yish. Vrach ko’rsatmasini bajarish.		Bemor jismoniy va ruhiy osoyishta tinch yarim o’tirgan holat yaratiladi. Jismoniy zo’riqishni cheklaymiz. Parhez K boy va atsetilsalitsilat mahsulotlari berib, Na va Ca li mahsulotlar cheklaymiz. O’pkaga qon kelishini kamay tirish maqsadida oyoqlarga issiq vannalar qilish bilan birga oyoqlarga jgut qo’yib o’pkaga qon kelishini kamaytiramiz. Vrach tavsiya etgan dorilarni bemorga qilamiz.
Hushdan ketish	Hushdan ketish yurak urishi, jismoniy zo’riqishda, tinch holatda, nafas yetishmovchiligi, hansirash bilan birga yoki yo’q	Bemorga jismoniy va ruhiy osoyishtalik yaratish, tinchlan tirish. Jismoniy zo’riqishni kamaytirish. Bemorga miyaga qon kelishini yaxshilash		Bemorga jismoniy va ruhiy osoyishtalik yaratish, tinch lantirish. Jismoniy zo’riqishni kamaytirish. Bemorga miyaga qon kelishini yaxshilash maqsadida boshi past va oyog’i yuqori holat yaratamiz.