Қarshi muҳandislik-iқtisodiyot instituti “Axborot texnologiyalari va matematik modellashtirish” kafedrasi assistenti J

Ma‘lumotlar bazasi administratori

Ma‘lumotlar bazasi administratori - bu muassa ma‘lumotlarini yoki uning tizimsi bilan boglik bo’lgan biror qismini ximoya qiladigan javobgar shaxs. U barcha ma‘lumotlar tuzilishi nazoratini amalga oshiradi. Shuni esda tutmok lozimki ma‘lumotlarni ximoya qilish va ularga egalik qilish bir narsa emas. Bank boshqaruvchisi bankka quyilgan narsalarga ximoyachi bo’ladi, lekin kimmat baxo narsalarga bulmaydi. Boshqarma yoki ayrim shaxs ma‘lumotlar egasi bo’lishi mumkin. Ma‘lumotlar bazasi administratori ma‘lumotlar saqlanishiga javob beradi va ular ustidan nazoratni amalga oshiradi. Ma‘lumotlardan ularni foydalanishga ruxsat olgan shaxslargina foydalanishi mumkin.

SHuni ta‘kidlab utmok lozimki administrator ma‘lumotlar bazasini boshqaruv funktsiyalarini bajarib turib uning ichida nima yozilganligini bilmaydi. Unga ma‘lumki, misol uchun tulov yozuvi tarkibida ish xaki ma‘lumotlari elementi bulsin, lekin u bu elementda yozilgan ma‘lumot kattaligini bilmaydi. Bu elementni ukimaslik uchun, u maxsus usullar bilan ximoya qilishi mumkin. Agar ish xaki ma‘lumotlar elementining o’lchami (kattaligi) ni 6 rakamdan 7 rakamgacha ko’paytirish kerak bo’lsa, bunday uzgarishni fakat ma‘lumotlar bazasi administratori qilishi mumkin.

Agar amaliy dasturlashtiruvchi yozuvning yangi turini yaratmokchi bo’lsa, yo bulmasa eski yozuvga yangi ma‘lumotlar elementlarini qo’shish yuli bilan yoki element kattaligini ko’paytirish yuli bilan modifikatsiya (zamonalashtirish) kilsa u albatta ma‘lumotlar bazasi administratoriga ruxsatnoma olish uchun murojat qilishi shart, administrator ma‘lumotlar tuzilishini modifikatsiya qilish uchun tegishli harakatlar qiladiki qaysi biri butun tizim uchun eng yaxshi deb hisoblasa. Amaliy dasturlashtiruvchiga yoki bitta kullanma bilan ishlaydigan tizimli analitik ma‘lumotlar umumiy tuzilishini o’zgartirishga ruxsat etmaydi.

Fakat tizim uchun javobgar administrator yoki doimiy ishlovchilar ma‘lumotlar va tuzilishi bilan ish ko’rishi mumkin. Tez-tez ma‘lumotlar bazasi administratoriga ma‘lumotlarni tashkil qilishda global tushunchaga ega bo’lgan shaxs sifatida murojaat qilishadi. Uz-uzidan ma‘lumki ma‘lumotlar bazasi administratori - bu bitta odam emas, dalki bo’lim yoki odamlar guruhi bo’lib, chunki ma‘lumotlar bazasini tabiatini chukur tushunish, ularni tashkil qilish, iktisodiy ishlov berish mezonlari va ko’p sonli foydalanuvchilarning talablarini savollar doirasi bitta odam omilkorligi uchun juda ham keng.