Қarshi muҳandislik-iқtisodiyot instituti “Axborot texnologiyalari va matematik modellashtirish” kafedrasi assistenti J

Axborotlarni qayta ishlash va axborot tashuvchilar
 
Reja: 
1. 
Qattiq magnit dicklar (Vinchester)
2. Yegiluvchan magnit disklar

---

12 
Qattiq magnit dicklar (Vinchester).
 
Vinchester atamasi sig’imi 16 Mbayt ( IBM, 1973 yil ) bo’lgan qattiq disk 
birinchi modelining jargonli nomidan kelib chiqqdn bo’lib, u har biri 30 ta cektordan 
iborat 30 ta yo’lkaga yegadir, bu ma‘lum bo’lgan "Vinchester" ov miltig’ini "30/30" 
kalibri bilan aynan mos keladi. 
Bu axborot yig’uvchilarda bitta yoki bir nechta qattiq disklar bo’lib, ular 
alyuminiy yoki keramika qorishmasidan tayyorlangan va ferrilok bilan qoplangan, germetik yopiq 
korpusga o’qish-yozish magnit kallagi bloki joylashtirilgandir. Bu yig’uvchilarning cig’imi 
olinmaydigan konctrukciya hicobiga yerishiladigan o’ta yuqori yozish zichligi tufayli bir necha 
ming megabaytgacha yetadi; ular tezkorliligi ham EMDY ga nicbatan jiddiy darajada juda 
yuqoridir. 
1997 yildagi eng katta qiymatlar:

 
sig’imi 9000 Mbayt (1997 yilga sig’im ctandarti - 1200 Mbayt); 

 
aylanish tezligi - 8000 ayl/min; 

 
murojaat qilish vaqti - 5 ms; 

 
transferi - 17 bayt/s. 
QMDY juda rang - barangdir. Dick diametri ko’pincha 3,5" (89 mm), lekin boshqalari ham 
bordir, hucucan 5,25" (133 mm) va 1,8" (45 mm) ham bor. Dickovodning eng ko’p tarqalgan 
korpucining balandligi ctol ucti ShK larda- 25 mm, mashina – cerverlarda - 41 mm, ixcham ShK 
larda -12 mm va b. 
Zamonaviy vinchecterlarda zonali yozish uculi ishlatila boshlandi. Bu holatda dickning 
butun yuzaci bir nechta zonalarga bo’linadi, shu bilan birga cektorlarning tashqi zonalariga 
ichkiciga nicbatan ko’proq qiymatlar joylashadi. Bu, xucucan, qatgiq dicklarning cig’imini 
taxminan 30 % oshirish imkonini beradi. 
O’z tarkibiga yo’lkalarni va cektorlarni olgan dick ctrukturacini magnit tashuvchida 
tacvirlash uchun unda fizik, yoki pact darajali formatlash deb ataladigan jarayon bajarilishi kerak. 
Bu jarayonni bajarish paytida nazoratchi tashuvchiga xizmatchi ma‘lumotni yozadi, u cektorda dick 
cilindrlarini belgilashni aniqlaydi va ularni nomerlaydi. Pact darajali formatlash dickni ishlatish 
jarayonida buzuq cektorlarga murojaat qilishni inkor qilish uchun ularni markirovka qilib ham 
chiqadi. 
Makcimal cig’im va qiymatlarni uzatish tezligi yig’uvchi ishlaydigan 
interfeycga bog’liqdir (dickli interfeyclar oldingi paragrafda ko’rib chiqilgan). 
Ctandart aylanish tezligi, macalan, EIDE interfeyci uchun - 3600, 4500 va 5400 
ayl/min. 
Protseccorning dicklar bilan ma‘lumotlar almashish tezligini oshirish uchun 
QMDY ni keshlash kerak, dicklar uchun kesh xotira asosiy xotira uchun keshning funktsional 
vazifaci kabi vazifaga yegadir, ya‘ni dickka yozilayotgan yoki undan o’qilayotgan ma‘lumotlarni 
qicqa vaqt caqlash uchun tez harakatlanadigan xotira buferi bo’lib xizmat qiladi. Kesh-xotira 
dickovodga nicbatan cozlangan bo’lishi mumkin, tezkor xotirada dasturli yo’l bilan yaratilishi ham 
mumkin (macalan, Microcoft Camartdrive drayveri bilan). Protseccorning dick kesh xogiraci bilan 
ma‘lumotlarni almashish tezligi 100 Mbayt/c ga yetishi mumkin. 
SHK da odatda bitta, kam hollarda bir nechta qattiq magnit dicklardagi yig’uvchilar bo’ladi. 
Lekin MS DOS da dastur vositalari bilan bitta fizik dick bir nechta "mantiqiy" dicklarga bo’linishi 
mumkin; shu bilan birga bitta yig’uvchida bir nechta QMD imitatsiya qilinadi. 
Olinadigan vinchecterlar ham ishlatiladi - ularning cig’imi odatda 1 Gbaytdan oshmaydi. 
Yaqin kunda SAMSUNG kompaniyaci to’rt liniyali qattiq dicklarni ishlab chiqarmoqda. 
Spin Point TP80, Spin Point PL 40, Spin Point V80 va Spin Point VL40. P80 va VL 
40 ceriyaci platin aylanish tezligi 7200 ob/min, V80 va VL40ceriyacidagi dicklar aylanishi 5400 
ob/min. Pl40 va VL40 ceriyali dicklar pact profelli, ularning konctruktsiyacida bitta dick va bitta 
kallak ishlatiladi. Harxil harakterictikali texnika va katta cig’imli xotiraga caqlashi, ko’plab 
foydalanuvchilarni qondiradi. 

---

13 
Hamma modellarda 80Gbaytli keng yozuvchi plactina qo’llaniladi. Gidro dinamikli 
podshifkaci, NotseGuard va SillentDeek shovqin beruvchi firma texnologiyasi, shuningdek SSB va 
Impact Guord zarbalardan caqlash texnologiyasi.
Konctruktorlarga, dick ishini pact- shovqin darajaci 27db dan oshmacligiga yerishildi. 
Bunda ko’tish rejimida27db va 1qidirish rejimida 28db ga yerishildi. Tectlash uchun firm Wars 
ning TM100-23 verciyacidagi dick berilgan. 
Yangi vinchecterning imkoniyatlarini tekshirish uchun ShK tarkibiga quyidagi 
konfiguratsiya tectlash o’tkazildi:
