Қarshi muҳandislik-iқtisodiyot instituti “Axborot texnologiyalari va matematik modellashtirish” kafedrasi assistenti J

Tayanch iboralar: Takrorlanuvchi tuzilmali algoritmlar, tsikl, tsikl tanasi, Takrorlanishlar soni avvaldan ma‘lum bo’lgan tsiklar, takrorlanishlar soni avvaldan ma‘lum bulmagan tsikllar, ichma ich joylashgan tsikllar.


Takrorlanuvchi algoritmlarni dasturlash


Siklik (takrorlanuvchi) tuzilmali dastur bir paytda bir yoki bir nechta parmetrlar uzgarishida, bir guruh operatorlar hisoblashini ko’p marta takrorlash imkonini beradi. Masalani quyilishiga karab takrorlanishlar soni oldindan ma‘lum bo’lgan va takrorlanishlar oldindan noma‘lum bo’lgan tsiklga bulinadi.
Tsiklik strukturali dasturlar shartli operatorlar yordamida tashkil etilishi mumkin. Bu holda tsiklik parametrini boshlangich kiymatini berish kerak, tsiklda esa bu parametr bilan hisoblashni amalga oshirish kerak. Agar tsikl tugamagan bo’lsa, unda hisoblashlarni davom ettirish kerak.


Takrorlanish soni avvaldan ma‘lum bo’lganda ishlatiladigan operatorlar
Tsikl operatori FOR takrorlanishlar soni oldindan ma‘lum bo’lgan tsikllarni tashkil etish uchun ishlatiladi. Operatorning umumiy ko’rinishi:
for i:=m₁ to m₂ do s; yoki for i:=m₁ downto m₂ do s;
Bu yerda: i -tsikl parametri -u xakikiy turda bo’lishi mumkin emas; m1 va m2 -tsikl parametrining boshlangich va oxirgi kiymatlari; S -tsikl tanasi (sodda yoki tarkibiy operator). TO xizmatchi so’zida tsikl parametrining uzgarish kadami 1ga teng. DOWNTO da esa -1ga teng.


Takrorlanish soni avvaldan ma‘lum bulmaganda ishlatiladigan operatorlar

WHILE operatori hisoblashlarni takrorlashlar soni yozilgan shartga boglik bo’lgan tsikllarni tashkil etish imkonini beradi.

Operatorning umumiy ko’rinishi:
while b₁ do s; b₂ bu yerda b1 mantiqiy ifoda (shart, operator) b2 ifoda yoki operator bo’lishi mumkin. S -sodda yoki taqribiy operatordan iborat tsikl tanasi.
Agar mantiqiy ifoda TRUE kiymatga ega bo’lsa (bajarilsa), unda tsikl operatorlar bajariladi. Mantiqiy ifoda FALSE kiymatini qabul qilishi bilan tsikl operatorlarining bajarilishi tugallanadi.
Misol. S= ni hisoblash algoritm blok-sxemasi va dasturini WHILE operatoridan foydalanib tuzamiz.

S= N<=50 tamom boshlash