Aromatik alisiklik uglevodorodlar

HNO₃ NO₂

-H₂O

NO₂

I-tur

Ikkinchi tur o’rinbosarlarga —NO₂ ,– SO₃H – SH, CHO , - COOH lar kirib kelayotgan atom yoki atomlar gruppasini xalqaning meta xoliga yo’naltiradi shuning uchun ular meta oriyentatlar deyiladi.

NO₂ NO₂

SI₂

-HSI Cl

II-tur

Birikish reaksiyasi. 1) maxsus sharoitda katalizatorlar (NI , Rt, Rd) ishtirokida benzol molekulasiga uch molekula vodorod birikib siklogeksan xosil bo’ladi.

+ 3N₂ 100 – 150 ⁰S

Pt

3.Quyosh nuri yoki ultrabinafsha nurlari ostida benzolga xlor tasir ettirilganda geksaxlorsiklogeksan (geksaxloran) xosil bo’ladi.

Cl

Cl Cl

+ 3 Cl₂ hy Cl Cl

Cl

Geksaxloran insektitsid xususiyatiga ega bo’lib qishloq xo’jaligida zararkunanda xashoratlar- yo’q qilish uchun ishlatiladi.

Benzol gomologlari yon zanjir xisobiga kaliy permanganatning suvli eritmasida oson oksidlanib bir asosli aromatik kislota xosil bo’ladi.
COOH