Arnawli bilimlendiriw ministrligi

2.5. Oqıwshılardıń bilimin tekseriw hám bahalaw kriteriyaları
Oqıwshılardıń bilimin, qabıletin, tájiriybesin tekseriw, olardı tárbiyalaw hám oqıtıw protsessiniń áhmiyetli elementi esaplanadı, sonıń menen birge oqıtıwdıń nátiyjesi anıqlanadı, bulardıń hár qıylı tárepleri oqıtıwshılardıń pedagogikalıq bilimleri hám praktikalıq jumısların barlıq waqıtta itibar menen alıp barıwģa baģdarlaydı. Oqıwshılardıń oqıw materialın ózlestirgenligi, tájiriybe hám kónlikpeler payda bolģanlıģın tekseriw hám bahalaw oqıtıwdıń zárúr bólimi bolıp esaplanadı. Bul tek ģana oqıtıw nátiyjelerin baqlap ģana qoyıw emes, oqıw protsessiniń hár qıylı basqıshlarında oqıwshılardıń biliw jetiskenliklerine basshılıq etiw bolıp esaplanadı.
Bilimlerdi tekseriw hám bahalaw mámleketlik áhmiyetke iye, Oqıw jetiskenliklerin tekseriw nátiyjelerine, mektep oqıwshıları alģan bilimler, tájiriybe hám qabıletlerdiń bahasına baylanıslı oqıtıwshılardıń jumısı haqqında, oqıwshılardıń ózlestiriwi haqqında juwmaqqa keliw múmkin.
Oqıwshılardıń bilim hám tájiriybelerin tekseriw formaları hár qıylı bolıp tabıladı. Tekseriw formalarınıń hár túrliligi oqıwshılardıń ózleriniń bilimine, onı qaytarıwģa dıqqatın bóliwge májbúr etedi. Oqıwshılardıń bilim, qabılet hám tájiriybelerin baqlaw hám bahalawdıń úsh formasınan paydalanıladı. Baqlawdıń bul úsh túri bir-biri menen tıģız baylanısqan. Bulardıń úshewide oqıwshılar bilimin bahalawda jaqsı nátiyjeler beredi.
Baqlawdıń kúndelikli forması oqıwshılardıń bilimin sistemalı túrde ótken sabaqların sorap barıw tiykarında orınlanadı. Baqlawdıń aralıq túrinen oqıwshılardıń bir jıllıq ózlestiriwleri tuwralı juwmaq shıģarıladı. Jıllıq ózlestiriw hám tapsırılģan imtixan nátiyjeleri oqıwshınıń pándi qanshama ózlestirgeni tuwralı juwmaq shıģarıwģa imkaniyat beredi.
Oqıwshılardıń bilimlerin baqlaw jumısına sıpatlı jaqınlasıw maqsetinde olar tárepinen jol qoyılatuģın qátelikler túrleri hám bahalaw kriteriyaları úyrenip shıģıladı.
Sońģı jıllarda tálimniń barlıq basqıshlarında hámde joqarı mekteplerge qabıllaw protsessine bilimlerdi bahalawdıń test usılı keń tarqalmaqta. Test usılı oqıtıwda kúndelikli basqıshta hám juwmaqlawshı baqlawda qolanılıwı múmkin.
Test sorawları ádette ózlestiriwleri baqlanatuģın predmet programması mazmunın qamrap aladı, bul tárepinen ol burınnan belgili sınaw biletinen ayırılıp turadı, bunday jaģday oqıwshınıń bilimin bahalawdaģı tosınnanlıqlardı kemeytedi. Test sorawlarına tuwrı juwaplardıń aldınnan belgili ballar menen bahalap qoyılıwları oqıwshı bilimin oqıtıwshı tárepinen bahalawdaģı subektlikti joģaltadı, barlıq oqıwshılar óz bilimin birdey sharayatta kórsete aladı. Topardıń barlıq aģzalarına test sınaw qaģazlarınıń teńdey tarqatılıwı, oqıwshı juwapların bahalaw gilti quralında tekseriwi protsessinde qısqa múddetlerde ámelge asırıw imkaniyatın beredi.
Test sınawları baspa kartochkalar tiykarında hámde kompyuter programmaları
járdeminde ótkeriliwi múmkin. Kompyuterdiń joqarı texnikalıq imkaniyatları bul protsessti tolıq tereń túrde qabıl qılıw imkaniyatın beredi hám ámelde oqıtıwshınıń nátiyjelerin toplaw jumısınan tolıq azat etedi, bul jumıstı kompyuter orınlaydı, oqıwshı bolsa, óz biliminiń bahasın sol zamatta kompyuter ekranında bilip aladı. Oqıtıwshıģa bolsa, oqıwshılar bilimindegi ózine sáykes kemshiliklerdi topar menen talqılaw wazıypası qaladı.
Fakultativ sabaqtıń bul túriniń ózine sáykes táreplerinen biri mektep fizika
eksperimenti hám basqa jeke hám ámeliy jumıslarģa ulıwma waqıttıń 60-70 protsenti sarplanadı. Bulardan basqa predmetler aralıq fakultativ sabaqlarda shólkemlestiriliwi múmkin:

• 
  fizika-astronomiya;
  
• 
  fizika-matematika-informatika;
  
• 
  esaplaw texnikası;
  
• 
  fizika-ximiya;
  
• 
  fizika-ekologiya;
  
• 
  fizika-biologiya-astronomiya;
  

bolıwı múmkin.