Ҳаракат, фазо ва вақт. Механикада кучлар. Ерни географик кенглигига қараб эркин тушиш тезланишини ўзгариши

Ҳаракат, фазо ва вақт. Механикада кучлар. Ерни географик кенглигига қараб эркин тушиш тезланишини ўзгариши.
MA’RUZA № 2

Ma’ruza rejasi

• Deformatsiya va uning turlari.
• Mexanik kuchlanish.
• Guk qonuni. Yung moduli,
• elastik va ishqalanish kuchlari.
• Butun olam tortishish qonuni.
• Og‘irlik kuchi.
• Gravitatsion maydon va uning kuchlanganligi.

Inertsial sanoq tizimlari

Inertsial sanoq tizimlari – shunday sanoq tizimlariki, ulardagi har qanday jism agar unga kuch ta’sir qilmasa yoki umumiy ta’sir etuvchisi nolga teng bo’lsa o’zining tinch holatini yoki tekis harakatini saqlaydi.

Agar sanoq tizimi tezlanish bilan harakatlansa, ya’ni noinertsial bo’lsa, bunday sanoq tizimiga Nyuton qonunlarini qo’llab bo’lmaydi.

Inertsiya kuchi – Kariolis kuchi

Kariolis kuchi aylanayotgan sanoq tizimiga nisbatan harakatlanayotgan jismlargagina ta’sir qiladi va jism harakati tezligiga perpendikulyar ravishda yo’naladi.

Inertsiya kuchlari jismlarning o’zaro ta’siri hisobiga emas, balki sanoq tizimining tezlanma harakati hisobiga kelib chiqadi. Noinertsial sanoq tizimidagi istalgan jism uchun inertsiya kuchlari tashqi kuch hisoblanadi, demak, bunda yopiq tizimlar yo’q va saqlanish qonunlari ishlamaydi. Inertsial sanoq tizimlarida inertsiya kuchlari yo’q.
Jismga aylanayotgan sanoq tizimiga nisbatan ta’sir qilayotgan kuch.
Markazdan qochma kuch
Kariolis kuchi
Aylanayotgan sanoq tizimiga nisbatan tezlik
Qo’zg’almas sanoq tizimiga nisbatan tezlik
Sanoq tizimining aylanma burchak tezligi
СИЛЫ
КОНСЕРВАТИВНЫЕ
Консервативной (потенциальной) называют силу, работа которой определяется только начальным и конечным положениями тела и не зависит от формы пути.
СИЛА ТЯЖЕСТИ
СИЛА УПРУГОСТИ
ДИССИПАТИВНЫЕ
Диссипативными силами называются силы, работа которых при перемещении тела зависит от траектории.