Arab tili nashr doc



Download 5,71 Mb.
Pdf ko'rish
bet5/63
Sana25.02.2022
Hajmi5,71 Mb.
#297882
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   63
Bog'liq
mabdal-qiroat-1-yangisi

ِﺏﹶﺘﹾﻜﻤ
 
ﻲﹶﻠﻋ
 
 .
؟ِلﺼﹶﻔﻟﺍ
 
ﻲِﻓ
 
ﺏﺎﹶﺘِﻜﹾﻟﺍ
 
ُﺃﺭﹾﻘﻴ
 
ﻥﻤ
-
ِﷲﺍ
 
ﺩﺒﻋ
 
 .
ﺎﹶﻨﻫ
 
ْﺃﺭﹾﻗِﺇ
 
؟ﺱﺭﺩﻟﺍ
 


ﹶﻔﺤﻴ
 
ﻥﻤ
 
؟ِلﺼﹶﻔﻟﺍ
 
ﻲِﻓ
 
ﻥﻤ
 .
 
ﹶﻠﹶﻘﻟﺍ
 
ﻥﻴَﺃ
 
ِﺕﺎﻫ
 
؟ﻡ
 .
ﻡـﱢﻠﻌﻤﹾﻟﺍ
ﻲِﺴﺭﹸﻜﻟﺍ
 
ﻲﹶﻠﻋ
 
ﺩﻌﹾﻘﻴ
 .
ﺱﺭﺩﻟﺍ
 
ﻡﻬﹾﻔﻴ
 
ﻡﻴِﺭﹶﻜ
 
؟ﹸﺔﻋﺎﺴﻟﺍ
 
ﻥﻴَﺃ
 .
؟ﹸﺔﹶﻜـِﺴﺎﻤﹾﻟﺍ
 
ﻥﻴَﺃ
-
 
ِﺔﻤﹶﻠﹾﻘِﻤﹾﻟﺍ
 
ﻲِﻓ
 
ﺎﹶﻨﻫ
.
 
 
3-дарс 
1. Фецллар мафцулни ыабул ыилиш ъамда ыабул
ыилмаслиги жиъатидан икки турли бщлади: 
а) лозим
58
б) мутацаддий
59
А) Лозим деб фецлнинг мацноси фоил билан тамом ва 
тщла бщлган фецлга айтилади.
Масалан
ﹶﻗﺎ
ﹸﺫﻴِﻤﹾﻠﱢﺘﻟﺍ
 
ﻡ

ﻡﱢﻠﻌﻤﹾﻟﺍ
 
ﺩﻌﹶﻗ
:
Лозим фецл «Ким
?
» ёки «Нима
?
» деган саволга жавоб 
бщлади. 
Б) Мутацаддий фецл деб фецлнинг мацноси фоил билан 
тамом ва тщла бщлмай, балки бирор тщлдирувчини, яцни 
мафцулун биъини талаб ыилган фецлга айтилади.
Масалан: 
ﺭﹾﻗِﺇ
ِﺃ
 
ﺱﺭﺩﻟﺍ
 
 

ﺱﺭﺩﻟﺍ
 


ﹶﻔﺤﻴ
 
ﻥﻤ
Мутацаддий фецл «Ким
?
» ёки «Нима
?
», яна «Кимни
?
» 
ёхуд «Нимани
?
» деган саволга жавоб бщлади. 
58
Ўтимсиз
феъл

59
Щ
тимли
феъл


24_______________________

Араб
 
тили
 
дарслиги
 – 
таркиб
 
қоидалари
Иккита мафцулун биъига ишлайдиган мутацаддий 
фецллар ъам бщлади. Улар ыуйидагилар:
ﻲﹶﻁﻋَﺃ
 



ﹶﻨﻤ
 

ﺏﻫﻭ
 

ﺎﺴﹶﻜ
 

ﺱﺒﹾﻟﺃ
.
 
Учта мафцулун биъига ишлайдиган мутацаддий фецллар 
ъам бщлади. Улар ыуйидагилар: 
ﻡﹶﻠﻋَﺃ
 

ﻱﺭَﺃ

َﺃ
 
َﺄﺒﹾﻨ
 

َﺄﺒﹶﻨ
 

ﺩﺤ


 

ﺭﺒﹶﺨ
 

ﺭﺒﹾﺨَﺃ
.
 
2. Исми фецллар мозий, музорий ёки амр мацносида 
ъамда 

ِلﺎﻌﹶﻓ

тарозусида бщлади. 
 
Мозий мацносидаги исми фецллар:
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ﻥﺎﱠﺘﹶﺸ
 

ﹶﺕﺎﻬﻴﻫ
 
 


 
ﺩﻌﺒ
ﹶﻕﺭﹶﺘﹾﻓِﺍ
 
 
Музорий мацносидаги исми фецллар: 
 
 
ُﺃ


 
َﺃ
ﱢو

 
‘ﻩ


 
‘ﻩﱠ
ﺎﻫ


 

 


 
َﺃ
ﻊﺠﻭﹶﺘ

ﺭﺠﻀﹶﺘَﺃ
 
 
Амр мацносидаги исми фецллар: 
ﻲﻫ
ﻲﺤ
ﻡﹸﻠﻫ
ﻪﹾﻠﺒ
 
 

ﻥﻴِﻤ
 
ﻪﺼ
 

 

 

 

 


 
ﺴِﺇ
ﹾﺕﹸﻜﺴُﺃ


ِِﺭﺴََﺃ
ْلِﺒﹾﻗَﺃ
ﺏِﺠﹶﺘ
 
ﺏِﺭﹶﺘﹾﻗِﺇ
ﹸﺍ
 
ﹾﺘﺭ
ﻙ
 
 
ﺩﻴﻭﺭ
 
 

ْلِﻬﻤَﺃ
 



______________________________________________________________ 
25 

ِلﺎﻌﹶﻓ
” тарозусидаги исми фецллар: 
ِﺏﺎﹶﺘﹶﻜ
 
ﺯﹶﻨ
ِﺭﺍﹶﺫﺤ
ﺍِل
 



 
ﺭﹶﺫﺤِﺇ
 
ْلِﺯﹾﻨِﺇ
 
 
ﺏﹸﺘﹾﻜُﺃ
 
3. 
Мафцулун фийъи деб фецлнинг ыаерда ёки ыачон 
бщлганини билдириб келган сщзга айтилади. 
Масалан: 
 
ﻡﻭﻴﹾﻟﺍ
ﹸﺕْﺌِﺠ
 
ﻰﻠﺇ
 
ِﺔﺴﺭﺩﻤﹾﻟﺍ
 

 
мафцулун фийъи 
Мафцулун фийъи ъарфи жорлар 
ب
 
ёки 
ﻰﻔ
 
билан жор-
мажрур бщлиб келиши мумкин. Ъамда насб ъолатда ъам 
учрайди. 
Масалан:
 
ﻡﻭﻴﹾﻟﺍ
 
ﹸﺕْﺌِﺠ
ﺩِﺠﺴﻤﹾﻟﺍ
 
ﻲِﻓ
 
ﹸﺕﺴﹶﻠﺠ
ِ
 
мафцулун
мажрур-жор
фийъи
мафцулун фийъи
Мафцулун фийъининг насб бщлиши шарти 
ﻰﻔ
 
таыдир 
ыилинади. Яцни, 
ﻰﻔ
 
мацносида келади.
َلﹶﺨﺩ
фецлининг мозийсими, музорийсими, амрими – 
ыайсиниси бщлишидан ыатций назар, ундан кейин келган исм 
доимо мафцулун фийъи бщлади.
ﻥﺎﹶﻜﻤ
сщзи ъам кщп ишлатилгани учун мафцулун фийъи 
бщлади. 
Маконни англатган мафцулун фийъи зарфи макон 
дейилади. Зарфи макон агар мубъам, яцни чегарасиз бщлса, 
ﻰﻔ
 
нинг таыдирини ыабул ыилади. Мубъам эса олтита 
томондир. Улар ыуйидагилар:


26_______________________

Араб
 
тили
 
дарслиги
 – 
таркиб
 
қоидалари
ﹶﺕﺤﹶﺘ
 

ﹶﻕﻭﹶﻓ

ﹶﻑﹾﻠﹶﺨ
 

ﻡﺎﻤَﺃ
 

ٌلﺎﻤِﺸ
 

ﻥﻴِﻤﻴ
 
َﻴ
ﺍﺭﻴِﻁ

ﱠﹶﻁ
ﺭﻴ
ِﻡﱢﻠﻌﻤﹾﻟﺍ
 
ﹶﻕﻭﹶﻓ
 
 
 
Замонни англатган мафцулун фийъи зарфи замон 
дейилади. Зарфи замонларнинг барчаси 
ﻰﻔ
 
нинг таыдирини 
ыабул ыилади.
Зарфлар жумлага ёки 
“ 
ﺬإ
 ”
га изофа бщлиб келса, уларни 
фатъага бино ыилиш жоиз бщлади. Шунда улар насб ъолатда 
бщлади. Изофадан ажраганда рафц ъолатида ва мабний 
бщлади. Жор 
ҳ
олатида
ﻰﻔ
 
билан жор-мажрур бщлиб ишлайди.
Изофадан ажралиб, мабний бщлиб келган зарфларга 
ыуйидагилар киради:
ﺩﻌﺒ

ُلﺒﹶﻗ
 
Булар ьоялар ъам дейилиб, 
щрнига
ﺤ
 
،ﺭﻴﹶﻏ
ﺏﺴ
ﺱﻴﹶﻟ
 
،ﺭﻴﹶﻏ
лар ъам жорий бщлади. 


ﻴﺤ
кщпинча жумлага изофа бщлиб келади. 
ﺍﹶﺫِﺇ
келаси замон учун 
келади. Унда яна шарт мацноси ъам бщлиб, ундан кейин 
фецл ихтиёр ыилинади. У гоъо муфожаат учун келади. 
Шунда унинг орыасидан мубтадо келиши лозим бщлади. 
ﺬإ
 
мозий фецли учун бщлиб, ундан кейин жумлаи исмия 
ёки жумлаи фецлия келади.
ﻥﻴَﺃ
ﻲﱠﻨَﺃ
،

булар маконни англатиб, истифъом ва шарт 
бщлиб келади.
ﻲﹶﺘﻤ
– 
замонни англатиб, истифъом ва шарт бщлиб 
келади. 
ﻥﺎﻴَﺃ
– замонни англатиб, истифъом ва шарт бщлиб ъам 
келади. 
ﹶﻑﻴﹶﻜ
– ъолни англатиб, истифъом бщлиб келади. 
ﹾﺫﻤ
ва 
ﹸﺫﹾﻨﻤ
– муддатнинг аввалги мацносини англатиб 
келади. Шунинг учун уларга муфрад мацрифа исм яыин 
туради.



______________________________________________________________ 
27 
Масалан:
ﺭ
 
ﺎﻤ
ﻡﻭﻴ
 
ﹾﺫﻤ
 
ﻪﹸﺘﻴَﺃ
ِﺔﻌﻤﺠﹾﻟﺍ
 
 
Жамики муддатнинг мацносини ъам англатиб келади. 
Масалан:
ﺭ
 
ﺎﻤ
ﹸﺔﹶﺜﹶﻼﹶﺜ
 
ﹾﺫﻤ
 
ﻪﹸﺘﻴَﺃ
ﻴَﺃ
 
ﺎٍﻡ
ذﻤ
ва 
ذﻨﻤ
 
лардан кейин масдар ъам келади.
 
ﹾﺫﻤ
ﻙﺒﺎﻫﹶﺫ
Фецл ъам келади. 
ﺩﻴﺯ
 
ﺱﹶﻠﺠ
 
ﹾﺫﻤ
 
ﹸﺕﹾﻠﹶﻜَﺃ
 
ﺎﻤ
 
ﻥَﺃ

носиба (насб ыилувчи) ъам келади. 
ﺭﹾﺨﹶﺘ
 
ﻥَﺃ
 
ﹾﺫﻤ


 
ﻱﺩﹶﻟ
ва
ﻥﺩﹶﻟ
 
деган зарфлар ъам б
ўлади
. Булар 
бошыачароы суратда ъам келади.
ِﻥﺩﹸﻟ
ﺩﹶﻟ
 
،ﺩﹸﻟ
 
،ﺩﹶﻟ
 
،
.
 
 
،ﻥﺩﹶﻟ
 
 
،ِﻥﺩﹶﻟ
ﱡﻁﹶﻗ
 
 
– манфий суратдаги мозий учун келади.
ﺽﻭﻋ
– манфий суратдаги келаси замон учун келади.
ﺭﻴﹶﻏ
 
ва 
ُلﹾﺜِﻤ
лар 
ﻥَﺃ
ва 
ﺎﻤ
билан ыщшилиб келса, фатъага 
бино ыилиб щыиш жоиз бщлади. Масалан:

َﺃ
ﻥ
 
َلﹾﺜِﻤ

 
 “
ﺎﻤﹶﻠﹾﺜِﻤ
” 
Агар булардан олдин бир омил келса, омилнинг 
таыозосига ыараб бщйсунаверади. 
Масалан:

ﻥَﺃ
 
ِلﹾﺜِﻤِﺒ
” 
 

ِﻠﹾﺜِﻤِﺒ
ﺎﻤ

 
4. 
ﻲﹶﻠﻋ
 
– ъарфи жор фаыатгина истецло учун, яцни бир 
нарсанинг устида турганини ифодалаш учун келади. 
Масалан:
ٍﻑﹾﻘﺴ
 
ﻲﹶﻠﻋ
 
ﺩﻴﺯ
 
Агар 
ﻲﹶﻠﻋ
га олдиндан 
ﻥِﻤ
кириб келса, исмга айланиб 
кетади. 
Масалан:
 
ِﻪﻴﹶﻠﻋ
 
ﻥِﻤ

ِﻪِﻗﻭﹶﻓ
 
ﻥِﻤ
 
 


28_______________________

Араб
 
тили
 
дарслиги
 – 
таркиб
 
қоидалари
3-машы 
 
Ыаламтарошни бер. Курсига щтир. Хонага кир. 
Партага щтир. Китобни щыи. Бу ким? Бу нима? Дафтар. 
Дарсни щыи. Бу ерда ким щыияпти. Чизьич ыаерда? Бу 
ерда. Дарсни фаъмла. Ким ёзяпти? Ким щыияпти? Ким 
дарсни фаъмлаяпти? Ким хонага киряпти? Салим дарсни 
щыияпти. 
ﱠﺨﺴ
ِﺀﺎﻤﹾﻟﺍ
 
ﹸﺔﹶﻨﺎ
 
 
ِ

ﺎﱠﺸﻟﺍ
 
ﹸﺔﹶﻨﺎﱠﺨﺴ
ﻥﺎﺠﹾﻨِﻓ
 
 
 
 
ﹲﺕﻴﺒ
 
.
 
ﺭﺍﺩ
 
.
 

ﻑﺭ
 
.
 
ﺩﹶﻟﻭ
 
.
 
ﹲﺦﻴِﺒﹶﻁ
 
.
 


ﺎﹶﺸ
 
.
 
ﹲﺓﻭﻬﹶﻗ
 
.
 
ﺭﱠﻜﺴ
 
.
 
 
 
ُلﹸﻜْﺄﻴ
.
ﺏﺭﹾﺸﻴ

ﺎﻴ
 
 .
ِﺏ
.
 
؟ﺏﺎﹶﺘِﻜﹾﻟﺍ
 
ﻥﻴَﺃ
-
ِﻡﱢﻠﻌﻤﹾﻟﺍ
 
ِﺏﹶﺘﹾﻜﻤ
 
ﻲﹶﻠﻋ
 
ﺏﺎﹶﺘِﻜﻟﺍ
 
 .
؟ﺩﹶﻟﻭﻟﺍ
 
ﻥﻴَﺃ
-
ِﺭﺍﺩﻟﺍ
 
ﻲِﻓ
 
 .
ﹶﺫﻫ

ﻑﺭ
 

.
ِﻥﺎﺠﹾﻨِﻔﻟﺎِﺒ
 


ﺎﱠﺸﻟﺍ
 
ﺏﺭﹾﺸﻴ
 
ﺩﻴِﻌﺴ

Download 5,71 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   63




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish