Arab tili grammatikasi. Kirish. Tillarni o’rganadigan fan tilshunoslik ilmi deb ataladi. Arab tilida bu fanning Fonetika



Download 21,22 Kb.
bet5/7
Sana27.01.2022
Hajmi21,22 Kb.
#413375
1   2   3   4   5   6   7
Bog'liq
Hamza. Arab Tili grammatikasi

Ayiruvchi hamza — ء
Hamza (ء) bo’g’izda hosil bo’ladigan, yengil yo’talga o’xshagan sekin eshitiluvchi undosh tovush bo’lib, yozuvda harakatlar bilan keladi.
Hamza ikki xil bo’ladi:
1. Ayiruvchi — qat’iy (o’qiladigan) hamza. 
2. Biriktiruvchi — vaslali (o’qilmaydigan) hamza.
Ayiruvchi (qat’iy) hamza so’zning o’zak tashkil qiluvchu hamzasidir. U so’zning hamma yerida keladi va to’liq o’qiladi, aniq talaffuz qilinadi va yozuvda saqlanadi.

haqiqatda (yuklama) إِنَّ xabarlar  أَخْبَارٌ


"¦ki (yuklama) أَنَّ so’rovchi  سَائِلٌ
bosh رَأْسٌ quduq بِئْرٌ 

Imlosi: So’z boshida hamzaga, u qaysi harakat bilan kelgan bo’lishiga qaramay, kursi vazifasini doimo ا (alif) bajaradi.
So’z o’rtasi yoki oxirida kelayotgan hamzaga kursi vzaifasini ا و ي undoshlaridan biri bajaradi. Ulardan qaysi birining kursi bo’lib kelishi "œqoidalarning kuchliligi" qoidasiga binoan hal qilinadi:
        1. Kasra ( unga "œي" undoshi tabiatan mos keladi);
2. Zamma ( unga "œو" undoshi tabiatan mos keladi);
3. Fatha ( unga "œا" undoshi tabiatan mos keladi);
4. Sukun ( unga har uchala undosh ham taglik vazifasini o’tashi mumkin).

Hamzaning kursisini topish uchun uning o’ng va chap tomonlarida kelayotgan ikkita harakat (unli tovush) qiyoslab ko’riladi. Qaysi harakat kuchliroq bo’lsa, hamzaga o’sha harakatga tabiatan muvofiq undosh kursi bo’ladi. Masalan:

yomon سَيِّئٌ qurultoy مُؤْتَمَرٌ
kechiktirish تَأْخْيرٌ o’smoq نَشَأَ
ovqat zahirasi  مَؤُونَةٌ u pok bo’ldi بَرِئَ

So’zning oxirida sukun yoki "œa:", "œi:", "œu:" cho’ziq unlilaridan keyin kelgan hamza undoshi, hamda so’zning o’rtasida cho’ziq "œa:" dan keyin va qisqa "œa"dan avval  kelgan  hamza kursisiz, yolg’iz o’zi yoziladi:

U savol bilan murojaat qildi;
so’rashdi      سَاءَلَ narsa شَيْءٌ
sotib olish شِرَاءٌ yomon رَدِيءٌ 
poklik بَرَاءَةٌ to’liq مَمْلُوءٌ

Madda belgisi: agar hamza cho’ziq "œa" unlisi bilan kelsa, yoki undan keyin yana bir hamza kelsa, yozuvda ularni ustiga ushbu — ~ madda belgisi qo’yilgan alif harfi ifodalaydi. Madda so’zning istalgan o’rnida kelishi mumkin:


oxirgi — آخِرٌ boshqa — آخَرُ ishondi, iymon keltirdi — أ َ+ أْمَنَ = آمَنَ

Download 21,22 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish