Arab bilimsizlik holati, jaholat arablar tarixining islomdan ilgarigi davriga

---

Johiliya

Johiliya (arab.— bilimsizlik holati, jaholat) — arablar tarixining islomdan ilgarigi davriga

berilgan nom. Asosan, odamlar hayotida Iso (as) bilan Muhammad (as) oraligʻidagi

paygʻambarsiz oʻtgan davr tushuniladi. J. tushunchasi Qurʼonning bir necha suralarida

uchraydi. "J-h-l" oʻzakli "johiluna", "yajhaluna" shaklidagi soʻzlar ham yana bir qancha

suralarda keladi. Ularning barchasi Malina suralaridan ekanligi, J. soʻzi 622-yil (hijra)dan

oldingi zamon uchun ishlatilganiga dalildir. J. atamasining paydo boʻlishiga obʼyektiv

sabablar bor edi. Zero islomdan oldingi arablarning koʻpchiligiga "jahl" tuygʻusi xos edi. Bu

boshqalarga nisbatan beshafqat va vahshiyona munosabatda boʻlishda oʻz ifodasini topardi

(qasos olish zarurati, goʻdak qizlarni tiriklayin koʻmish, oʻzga qabila vakiliga dushman sifatida

qarash va b.). Islomdan ilgari Arabistonda qonunsizlik, axloqsizlik, zoʻravonlik hukm surgani

uchun ham keyingi avlod oʻsha davrni haqli ravishda J. deb atagan. Bundan tashqari J. davri

arablarining diniy tasavvurlari ham kam taraqqiy qilgan, sodda holda boʻlgani maʼlum. Ular

asosan "vasaniya"da, yaʼni koʻpxudolikda boʻlganlar. Qadim zamonlardan beri barcha arablar

uchun Makka sh.dagi Kaʼba ibodatxonasi muqaddas hisoblangan. xudolar panteoniga

aylangan bu maskanda 300 dan ortiq sanam qoʻyilgan edi. Xubal hamda "Alloh qizlari" nomini

olgan alLot, Manot va al-Uz za shu sanamlarning eng mashhurlari edi. Baʼzilar "Alloh"

sanamiga sigʻinardilar. Ammo u islomdagi Allohdan farq qilar, maqomi jihatidan Yaxve, Zevs,

Yupiter kabi bosh xudolarga teng qoʻyilgan boʻlsada, mavhum va koʻz ilgʻamas balandlikda

deb tasavvur qilingani uchun uning ismi bilan bogʻliq ibodat muntazam ado etilmas edi. J.

arablarining koʻpchiligi narigi dunyoga ishonmasdilar: faqat bu dunyo bor, yashaymizu —

oʻlamiz. Bizning takdirimizni dahr (vaqt) hal qiladi, deb fikr yuritardilar (Josiya surasi, 24).

Islom gʻalabasidan soʻng "daxriy" soʻzining "moʻmin"ga nisbatan antonim sifatida

ishlatilganini shu bilan izohlash mumkin. Alloh toʻgʻrisida muayyan tushunchaga ega boʻlgan

holda unga boshqa xudolarni sherik qilganlari sababli J. arablari "mushrik"lar degan nomni

oldilar.

[1]

Manbalar

---

  Soʻnggi tahrir 9 kunlar avval MalikxanBot tomonidan amalga oshirildi  

Matndan CC BY-SA 3.0  litsenziyasi boʻyicha

foydalanish mumkin (agar aksi koʻrsatilmagan

boʻlsa).

1. 

OʻzME

. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil

Ushbu maqola 

chaladir

. Siz uni 

boyitib, (https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Johiliya

&action=edit)

 

Vikipediyaga

 yordam berishingiz mumkin. 

Bu andozani 

aniqrogʻiga

 almashtirish kerak.

"

https://uz.wikipedia.org/w/inde

x.php?

title=Johiliya&oldid=2286866

" 

dan olindi