Aqsh va kanada pensiya tizimi

7.2.Kanada pensiya ta'minoti tizimi.

O`zbekistonda iqtisodiyotni modernizatsiyalash va yangilash sharoitida kuchli ijtimoiy siyosatni amalga oshirishda yangicha amaliy va samarali shakllarni qo`llashni talab etadi. Jahon tajribasining ko`rsatishicha, davlatning byudjetdan tashqari fondlar tizimi, xususan Pensiya jamg`armasi faoliyatini yo`lga qo`yish va undan samarali foydalanish muhim o`rin tutadi. Xorijiy mamlakatlar moliya tizimida mazkur fondlarning iqtisodiy va ijtimoiy vazifalari mavjud. Davlat bu fondlarning mablag`lari bilan ishlab chiqarish jarayoniga aralashadi, tashkilot va muassasalarga kreditlar va subsidiyalar beradi, ijtimoiy siyosat chora-tadbirlarini moliyaviy ta‘minlaydi, shuningdek, aholiga ijtimoiy xizmatlar ko`rsatadi. Byudjetdan tashqari maqsadli fondlarning izchil faoliyati natijasida aholi kuchli ijtimoiy himoya qilinishi bilan birga, iqtisodiyotning asosiy tarmoqlari ham rivojlantiriladi.

Mazkur markazlashgan jamg`armalar ishlatilish maqsadlariga ko`ra, iqtisodiy, ilmiy-tadqiqot, kredit, ijtimoiy, xarbiy, siyosiy yoki davlatlararo rivojlantirish bo`yicha davlat dasturlari asosida faoliyat yurituvchi fondlarga bo`linishi mumkin. Xorijiy mamlakatlaridagi fondlar pensiya fondlari, davlat ijtimoiy sug`urta fondlari, majburiy tibbiy xizmat ta‘minoti fondlari, aholi bandligi fondlari ko`rinishida ifodalanadi. Fondlarning miqdori doimo o`zgarib boradi, ba‘zilari tashkil etiladi, ba‘zilari esa tugatiladi.
Umuman olganda, xorijiy mamlakatlarda fondlarning sonining oshishi va hajmining kattalashishi an‘anasi kuzatiladi. Ko`pgina mamlakatlarda maxsus fondlarning ko`payib ketishi ma‘lum moliyaviy noqulayliklarni keltirib chiqardi va ularni boshqarishda qo`shimcha xarajatlar qilishga to`g`ri keldi. Shuning uchun fondlarni boshqarish g`aznachilik organlariga beriladi. Bu fondlar hajmining kengayishiga bir qator sabablar mavjud. Birinchidan, jahon moliyaviy inqirozi sharoitida davlat organlarida tadbirkorlikning ho`jalik hayotiga aralashishi va ularni moliyaviy ko`llab-quvvatlash uchun qo`shimcha mablag`larga zaruriyat tug`ildi. Ikkinchidan, bu fondlar byudjetdan mustaqil holda davlat tomonidan alohida e‘tibor qaratilishi lozim bo`lgan muhim muammolarni hal qilish uchun mo`ljallanadi. Uchinchidan, byudjetdan tashqari fondlar ma‘lum sharoitlarda ya‘ni aktiv qoldiqqa ega bo`lganda byudjet taqchilligini qoplash uchun ishlatilishi mumkin.