Defragmentatsiyalash utilitlari. Fayllarni qattiq diskga saqlashda, amaliy tizim (AT) ularni bo’sh joylarga joylashtiradi. Hozirgina formatlangan diskda fayllar bir fragment ko’rinishida saqlanadi. Keyingi faylni saqlashni esa, AT oldingi faylni oxiridan boshlab, uni ham bir fragment ko’rinishida saklaydi.
Birinchi faylni ochib, uni hajmini o’zgartirganingizdan so’ng defragmentatsiyalash jarayoni boshlanadi. AT yangi ma’lumotlarni faylni oxiriga saqlay olmaydi, chunki bu fayldan so’ng boshka faylni ma’lumotlari saqlanadi.
Agarda ba’zi bir faylni ochmoqchi bo’lsangiz, qattiq disk FAT jadvaliga murojaat etadi, chunki bu jadvalda fayllar fragmentlari to’g’risida ma’lumotlar ro’yxati mavjud, lekin, fragmentlangan fayllarni ochish uchun ancha vaqt talab qilinadi, agarda, FAT jadvali shikastlangan bo’lsa ularni umuman o’qib bo’lmaydi. Bu muammoni echish uchun fayllarni efragmentatsiyalashni muntazam ravishda bajarishingiz tavsiya etiladi. [13]. [14], [19].
Diskni defragmentatsiyalash dasturi yordamida diskda ayrim-ayrim bo’laklarga bo’lingan fayl va papka sohalarini qidirish va ularni yagona uzluksiz sohaga joylashtirish amalga oshiriladi. Fragment deganda faylning yoki papkaning bir bulak kismi tushuniladi. Demak fayl tashkil etilishida diskdagi soha holatiga qarab u bir necha fragmentlarga bo’linib yoziladi. Va bunday fragmentlar soni ko’plab bo’lishi mumkin.
Agar diskda bunday fragmentlar juda ham ko’p bo’lsa, tizim tegishli fayl yoki papkaga murojaat qilishi sekinlashadi. Shu bilan birga yangi fayl va papkalarni yaratish ham sekin amalga oshadi. Bu vaqtda tizimi fayl va papkaning yangi nusxalari ham bir necha fragmentlardan tashkil topadi.
Diskni defragmentatsiyalashda alohida-alohida diskning uchastkalarida joylashgan fragmentlar yigilib, diskning uzluksiz yagona sohasiga joylashtiriladi. Buning natijasida tizimning ishlash tezligi ortadi.
Fragmentlarni qidirish va ularni bir butun yagona uzluksiz sohaga joylashtirish defragmentatsiyalash deb ataladi. Defragmentatsiyalash vakti disk sigimi va undagi fragmentlar xamda fayllar va papkalar soniga bogliq. Shuning uchun katta sigimdagi disklarni defragmentatsiyalashda ko’proq vaqt ajratilishi talab etiladi. Agar defragmentatsiya boshlanib, u oxiriga etkazilmasa, okibati salbiy bo’ladi. Sababi, kerakli fayllar va papkalar oxirigshacha tiklanmay o’chib ketishi ham mumkin.
Defragmentatsiyalash dasturidan foydalanib diskning tomidagi FAT, FAT32 va NTFS fayl tizimlarini ham o’zgartirish mumkin.
“Defragmentatsiya diska” dasturi ishga tushirilganda qattiq disk ro’yxatini ko’rsatadi va siz tekshirilishi kerak bo’lgan diskni tanlaysiz “Defragmentatsiya diska” oynasining pastgi tugmasi “Analizirovat disk” diskni tekshirilish kerak bo’lgan sektorlarni aniklaydi “Defgagmentatsiya diska” tugmasi tanlangan diskni analiz kiladi. “Zakro’t” tugmasi “Defragmentatsiya diska” oynasini yopadi.
2.5- rasm Defragmentatsiya diska oynasi “Defragmentatsiya diska” dasturi diskni analiz qilayotgan vaqt Ostanovit difragmentatsiyu” tugmasi orqali tekshirishni to’xtatish mumkin.
2.6- rasm Defragmentatsiya diska dasturining analiz qilish holati Ochistka diska. “Ochistka diska” dasturi kompyuter qattiq disk xotirasidagi unchalik kerak bo’lmagan, buzilgan dastur yoki fayllarni aniqlab o’chirish vazifasini bajaradi. Bu dasturning qo’llanilishi qattiq diskda keraksiz fayllar disk xotirasida ko’payib ketishini oldini oladi. Ushbu dastur “Pusk” menyusida “Vse programmo’” bo’limi tanlanib “Standartno’e” papkasi ochiladi, bu papka ichidan “Slujebnыe” papkasi ichidan “Ochistka diska” yorligi tanlanadi.
2.7-rasm Pusk menyusidan Ochistka diska bulimini topish “Ochistka diska” dasturi ishga tushirilganda tozalash kerak bo’lgan disk ko’rsatiladi va “Ochistka diska” oynasining pastgi OK tugmasi bosiladi.
Ma’lumotlarni arxivlash - Windows Backup dasturi. Arxivlashning va tiklashning yangi masteri ma’lumotlarni xavfsiz va ishonchli ravishda saklash imkonini yaratadi. Endilikda Windows ning arxivlash dasturi ko’p sondagi ma’lumotlarni saqlash qurilmalariga: disk yurituvchilarga, kompakt disklar qurilmalariga, mantiqiy va virtual disklarga murojaat qilish imkoniga ega.
Tizimda hosil bo’ladigan vaqtincha saqlanadigan fayl va nosozliklar tufayli yaratiladigan keraksiz, .tmp kengaytmali fayllarni tozalash uchun diskni tozalash dasturi ishlatiladi ( Programma ochistki) Shaxsiy kompyuter (ShK)larning axborotlarni uzoq va ishonchli saqlovchi vositasi bu magnit disklardir. ShK larning ishlash jarayonida tezkor xotira va magnit disk (MD) qurilmasi o’rtasida uzluksiz axborot almashinuvi amalga oshiriladi. Ayniqsa qattiq disk bilan bu jarayon intensiv amalga oshadi.
Disklarning yuqori sifatli tayyorlanganligiga qaramay, amalda ShK ning magnit diskidagi axborotlarni buzilishi hollari sodir bo’ladi. Ba’zan esa MD ning fayllar tizimida buzilishlar sodir bo’ladi.
Bu buzilishlar quyidagi sabablarga ko’ra sodir bo’lishi mumkin:
□ diskning fizikaviy shikastlanishidan;
□ magnit disk sirtining ifloslanishidan;
□ kompyuterning avariyali o’chirilishidan;
□ disketani disk yurituvchi qurilmadan vaktida olmaslikdan;
□ dasturning avariyali yakunlanishidan so’ng operatsion tizimni qayta yuklaganda;
□ viruslar ta’sirida.
Bulardan tashqari fayllar joylashuvidagi o’zgarishlar kompyuter ishlashini bir qancha sekinlashtirishi mumkin.
