Аҳоли турмуш даражаси

2.2. Inson taraqqiyoti indeksi mohiyati va zaruriyati.
Inson taraqqiyoti indeksi nima va u qanday mezonlarga asoslanadi? Bu sohada mamlakatimiz qanday bahoga ega bo‘lmoqda hamda mazkur reytingdagi ko‘rsatkichlarni oshirish yo‘lida qanday ishlar boshlangan? Aytish joizki, «inson taraqqiyoti» tushunchasiga oldin ko‘p duch kelmaganimiz uchun uni bir taraflama anglashimiz mumkin. Zero, ushbu mezon bo‘yicha yaxshi ko‘rsatkichga ega bo‘lish tom ma'noda mamlakatning har tomonlama rivojlanganligidan dalolat beradi.

Gapning indallosini aytadigan bo‘lsak, BMT Taraqqiyot dasturining o‘tgan yil dekabr oyida e'lon qilingan hisobotida O‘zbekiston ushbu indeks reytingida 108-o‘rinni egalladi. Bu nimani anglatadi? 189 ta davlat ichida bu ko‘rsatkich maqtanarli emas, albatta. Tabiiyki, bizdan yuqorida ancha pog‘onalar bor va ulardan asta-sekin ko‘tarilish kerak. Bu borada davlatimiz tomonidan tegishli chora-tadbirlarni amalga oshirishga jiddiy e'tibor qaratilmoqda. Xususan, «O‘zbekiston Respublikasini 2030 yilga qadar ijtimoiy-iqtisodiy kompleks rivojlantirish konsepsiyasi» loyihasida mamlakat Inson kamoloti (taraqqiyoti) indeksi reytingini 40-o‘ringa ko‘tarish prognoz qilinayotir. Bu degani, yaqin 10 yilda yurtimiz mazkur reytingda 108-o‘rindan 40-o‘ringa, ya'ni 68 pog‘onaga ko‘tarilishi kerak.

Umuman olganda, Inson taraqqiyoti indeksi (ITI) reytingida yuqorilash nima uchun zarur va u jamiyatda ijtimoiy tengsizlikni bartaraf etishda muhim ko‘rsatkich hisoblanadimi? Ushbu reytingda 40-o‘ringa ko‘tarilish uchun qanday natijalarga erishish va dunyoning qaysi davlatlari qatoridan o‘rin olish lozim? Oxirgi yillarda O‘zbekiston mazkur reytingda necha pog‘ona ko‘tarildi?