Аҳоли сони ва таркибини статистик ўрганиш

1 . Аҳоли сони ва таркибини статистик ўрганиш.
2 . Аҳоли даромадлари таркиби.

Javoblar

Аҳоли сони ва таркибини статистик ўрганиш
1 . Аҳоли статистикаси статистиканинг энг қадимги тармоғи ҳисобланади.
Аҳоли статистикасининг ўрганиш объекти муайян ҳудудда яшовчи одамлар йиғиндиси ҳисобланади.
Аҳоли статистикасида кузатиш бирлиги кўпинча алоҳида одам, индивид ҳисобланади. Шу билан бирга битта оила ҳам бирлик бўлиши мумкин.
Аҳоли статистикасида жами аҳоли, аҳолининг алоҳида ижтимоий гуруҳлари, меҳнат ресурслари ва ҳоказолар кузатиш объекти бўлиши мумкин. Кузатиш объекти ва бирлиги тадқиқот мақсадига боғлиқ ҳолда танланади.
Аҳоли статистикасининг асосий манбалари жорий ҳисоб ва ёппасига ёки танлама рўйхатга олиш кўринишидаги кузатишлар ҳисобланади.
Аҳолининг табиий ўзгаришини, яъни туғилганлар ва ўлганларни, никоҳдан ўтган ва ажралишларни фуқаролик ҳолатини қайд қилувчи идора (ФҲДЁ)лар ҳисобга олади. Аҳолининг миграциясини, яъни бир мамлакат, вилоят, туман ва аҳоли яшайдиган пунктларга келувчиларни ҳамда бошқа ерга кетганларни шаҳарларда уй дафтарида (ўтказиладиган ва чиқариладиган), қишлоқ жойларда эса қишлоқ кенгашларининг хўжалик дафтарлари ва рўйхатларида ҳисобга олиб борилади.
Алоҳида аҳоли яшаш жойларидаги аҳолининг маълум муддатдаги сонини аниқлашда аҳолининг шу жойда доимий яшовчи (ДА) ва ҳисобга олинаётган вақтда мавжуд бўлган (МА) сонини эътиборга олиш лозим.
Доимий аҳолини ҳисобга олишда вақтинча йўқларни (ВЙ), мавжуд аҳолини ҳисобга олишда эса вақтинча яшаш учун (ВЯ) келганларни ҳисобга олиш лозим.


Аҳоли рўйхатини ўтказишдан мақсад, унинг сони, жойланиши, таркиби, миграцияси, ёши, иш билан бандлиги ва ҳ. к. тўғрисида маълумотлар тўплашдир. Собиқ иттифоқ чегарасида аҳоли 7 марта (1920, 1926, 1939, 1959, 1970, 1979 ва 1989 й) рўйхатдан ўтказилган.

Рўйхат ўтказиш ва жорий ҳисоблашлар ёрдамида аҳоли сони одатда йил бошидаги сана билан аниқланади. Бироқ маълум санада аниқланган аҳоли сони турмуш даражасини ифодаловчи кўрсаткичларни ҳисоблаш учун қўл келмай қолади. Масалан, жон бошига тўғри келган ялпи ички маҳсулот, миллий даромад, ялпи даромад каби кўрсаткичлар аҳолининг йил бошидаги ёки йил охиридаги сонига асосланиб эмас, балки уни ўртача сонига асосланиб ҳисобланади.