Аҳоли сони ва такрор барпо бўлиши

Aholishunoslik ilmiy-tadqiqot 
laboratoriyasi
‖ni tashkil etganlar va uni 1962-1978 yillarga qadar boshqarganlar. 
Respublikada 1978 yilgacha bo‗lgan vaqt oralig‗ida ilk sotsiologik – demografik 
tadqiqotlar aynan shu laboratoriyada boshlangan. M.Q.Qoraxonov shogirdlaridan 
M.R.Bo‗rieva tomonidan yozilgan ―Demografiya asoslari‖, ―Ijtimoiy demografik 
guruhlar‖, ―Oila va demografiya asoslari‖, ―Oilada nechta farzand bo‗lgani 
ma‘qul‖, M.R.Bo‗rieva va Z.N.Tojieva hammualifligida ―Aholi geografiyasi‖, 
M.R.Bo‗rieva, 
D.N.Egamovalar 
tomonidan 
―Dunyo aholisi: rivojlanish
jarayonlari‖, Z.N.Tojievaning ―Iqtisodiy va demografik statistika‖ kitobi, 
M.R.Bo‗rieva, Z.N.Tojieva, S.S.Zokirovlar hammuallifligida ―Aholi geografiyasi 
demografiya asoslari bilan‖ o‗quv qo‗llanmalari, M.R.Bo‗rieva tomonidan 
yozilgan ―O‗zbekistonda oila demografiyasi‖ monografiyasi, A.S.Soliev, 
M.R.Bo‗rieva, Z.N.Tojieva va boshqalar hammuallifligida tayyorlangan ―Qishloq 
joylar demografiyasi‖, Z.N.Tojievaning ―O‗zbekiston aholisi‖ ilmiy monografiyasi 
O‗zbekistonda aholi geografiyasi fanining rivojlanishida muhim hissa bo‗lib 
qo‗shildi.

---

18 
 
1.3. Aholi geografiyasining boshqa fanlar bilan aloqasi 
Aholi geografiyasining muhim o‗rganish predmetlaridan biri aholining yosh-
jinsiy, va oilaviy tarkibidir. Ma‘lumki, aholining yosh-tarkibi aholi takror barpo 
bo‗lish xususiyatlariga bog‗liqdir. Aholining takror barpo bo‗lishi esa tug‗ilish, 
o‗lim, niqoh-ajrim kabi demografik jarayonlar asosida sodir bo‗ladi. Shuningdek, 
aholining oilaviy tarkibi ham oilaning jamiyatda tutgan o‗rni, davlat tomonidan 
qo‗llab kuvvatlanishi, demografik rivojlanish xususiyatlariga, urf, odat va 
qadriyatlarga bog‗liqdir. Aholi geografiyasi hududining demografik va oilaviy 
tarkibini aholi takror barpo bo‗lishi va migratsiyasiga bo‗lgan talab va ehtiyojlarni 
o‗rganishda falsafa, psixologiya, etnodemografiya, mehnat va oilaviy huquq, 
demografiya, sotsiologiya kabi fanlar bilan uzviy aloqada bo‗ladi.
Aholi geografiyasi o‗z tadqiqot obe‘kti va predmetlari doirasida ish olib 
borar ekan, asosan statistik ma‘lumotlar, sotsiologik-demografik tadqiqot natijalari 
demografik koeffitsientlari va ilmiy manbalariga asoslanadi. Bu borada statistika 
va matematika fanlari bilimlariga tayanadi.