15.6
- jadval
Tug‘ilishning yig‘indi koeffitsienti,
(bitta ayolga to‘g‘ri keladigan bolalar soni)
Yillar
Jami aholi
Shahar aholisi
Qishloq aholisi
2007
2.554
2.223
2.744
2008
2.637
2.212
3.107
2009
2.530
2.188
2.903
2010
2.342
2.081
2.619
2011
2.236
1.991
2.495
2012
2.193
1.982
2.413
2013
2.350
2.130
2.575
2014
2.457
2.236
2.679
2015
2.491
2.230
2.749
Manba: *www. stat.uz. Jadval ilmiy manbalardan va statistik to‘plamlarda chop etilgan
ma’lumotlar asosida tuzilgan.
Tug‘ilish koeffitsienti 2016 yilga nisbatan 2017 yilda Surxondaryo
viloyatida o‘sgan (25,7 promilledan 25,9 promillega) bo‘lib, sezilarli darajada
kamayish esa Qoraqalpog‘iston Respublikasida (21,9 promilledan 20,7
promillega), Farg‘ona (22,2 promilledan 21,0 promillega), Toshkent (20,3
promilledan 19,2 promillega), Xorazm (22,2 promilledan 21,0 promillega), Buxoro
(20,9 promilledan 20,0 promillega) va Jizzax (24,5 promilledan 23,6 promillega)
viloyatida kuzatildi.
293
2017 yilda jami 715,5 ming nafar bola tug‘ilganligi qayd etilgan bo‘lib,
shundan onasining yoshi bo‘yicha tug‘ilganlarning 280,8 ming nafari (jami
tug‘ilganlarga nisbatan 39,2%) 20-24 yoshlardagi ayollar, 248,1 ming nafari
(34,7%) 25-29 yoshdagi, 122,3 ming nafari (17,1%) 30-34 yoshlardagi ayollar
hissasiga to‘g‘ri kelgan.
Tug‘ilish darajasining kamayib borganligi oilada
beshinchi va undan keyingi (oltinchi, ettinchi, sakkizinchi va h.k.) tug‘ilayotgan
bolalar salmog‘ining qisqarib borishida ham kuzatiladi. Ular 1970-yilda jami
tug‘ilgan bolalarning 43,1 foizini tashkil etgan bo‘lsa, 1990-yilda 14,3 foizini
tashkil etdi yoki uch martaga qisqardi. Umuman 1950-1990 yillarda O‘zbekiston
aholisi 6 mln 264 ming kishidan 20 mln 322 ming kishiga etdi.
O‘zbekistonda mustaqillik davrining birinchi bosqichida tug‘ilish
darajasining 1970-yillarda boshlangan kamayish jarayoni tezlashdi. Tug‘ilish
darajasining kamayishi, yuqorida qayd etilganidek, O‘zbekistonda ro’y bergan
ijtimoiy-iqtisodiy o‘zgarishlar bilan bog‘liqdir. Tug‘ilishning yig‘indi koeffitsienti
bo‘yicha, 1990-yillarga qadar O‘zbekiston dunyodagi tug‘ilish darajasi yuqori
bo‘lgan davlatlar guruhiga kirar edi. Bu ko‘rsatkich 1990-1991 yillardan boshlab
kamaya borib, hozirgi davrda esa 2,36 ni (2017 y.) tashkil etgan (shaharda – 2,10,
qishloqda – 2,65). Demak, O‘zbekiston bugungi kunda dunyodagi tug‘ilish darajasi
o‘rtacha bo‘lgan davlatlar qatoridan o‘rin olgan. 1991-2017 yillar davomida,
umuman bu jarayon yani tug‘ilisning keskin kamayganligi O‘zbekistonning
hamma hududlarida kuzatilmoqda. Respublikada tug‘ilish darajasidagi shahar va
qishloq hududlarida qadimdan mavjud bo‘lib kelgan farqi, keyingi yillarda qishloq
aholisida tug‘ilishning tez sur’at bilan kamayish hisobiga sezilarli darajada
qisqargan.
Respublika demografik vaziyatida aholi o‘limi muhim jarayonlardan biri
bo‘lib, aholining o‘lim ko‘rsatkichi har ming kishiga 1990-yilda 6,1 promille
bo‘lgan bo‘lsa, 2017 yilda 5,1 promillega teng bo‘ldi. Mamlakat ijtimoiy-iqtisodiy
sohalaridagi eng katta yutug‘i bu aholining barcha qatlamida o‘lim darajasining
kamayishiga yerishganligidir.
294
2017 yilda 161,5 ming o‘lim qayd etilgan bo‘lib, mos ravishda 1000 aholiga
nisbatan o‘lim koeffitsienti 5,0 promilleni tashkil etib, 2016 yilning mos davriga
nisbatan 0,1 promillega oshdi (2016 yilda 4,9 promille bo‘lgan). O‘lim
koeffitsienti 2016 yilga nisbatan 2017 yilda sezilarli darajada o‘sishi Andijon (5,1
promilledan 5,4 promillega), Jizzax (4,2 promilledan 4,4 promillega), Qashqadaryo
(4,1 promilledan 4,3 promillega), Namangan (4,7 promilledan 4,9 promillega),
Surxondaryo (4,3 promilledan 4,5 promillega) va Farg‘ona (4,8 promilledan 5,0
promillega) viloyatlarida kuzatildi.
Do'stlaringiz bilan baham: |