Антропоген омиллар ва уларга таьсниф Режа

3. Табиий ресурслар ва уларнинг таснифи
Табиий ресурслар инсон таъсири нуқтаи назаридан 2 гурухга ажратилади. 1. Тугайдиган 2. Тугамайдиган табиий ресурслар.
Тугайдиган табиий ресурслар ўз навбатида 2 гурухга ажратилади:
а) тикламайдиган табиий ресурслар (фойдали қазилмалар);
б) тикланадиган табиий ресурслар (ўсимлик ва ҳайвонот дунёси, қисман тупроқ). Тугамайдиган табиий ресурсларга сув ресурслари, иқлим ресурслари (атмосфера, шамол энергияси ва х.о.) ва космик ресурслар (қуёш радиацияси) киради. Бу ресурслардан фойдаланиш уларнинг камайишига олиб келмайди. Лекин бу ресурсларга инсон таъсирининг олиб бориши улар холатининг ўзгаришга олиб келиши мумкин. Масалан, сув ресурсларининг ифлосланиши, атмосфера таркибининг ўзгариши ва х.о.

4.Антропоген ифлосланишларни назорат усуллари


Ҳамма назорат усулларини икки гуруҳга ажратиш гтумкин – бевосита муҳитда ва масофада туриб назоарт қилиш усуллари. ўз навбатида бу усуллар кузатув ва инструментал (ўлчов асбоблари) турларига бўлинади.
Масофада туриб назорат усулига ҳамма ер юзидан 2м баландликдан юқорида ўлчов асбоблари киради. Охирги йилларда масофадан туриб назорат олиб бориш, айниқса катта майдонларни экологик назоратни (вилоят, республикада) олиб боришда кенг қўлланилмоқда ўртача ўлчамли майдонларда (шаҳар, туманларда) экологик ҳолатини кўздан кечириш ва ўлчов асбоблари билан махсус харакати автолабораториялар ёрдамида олиб борилади. Бу лаборатория ҳар қаторида ҳаво муҳитини, сув сифатини аниқлаш ва агрокимёвий лабораториялар ва бошқалар. Атроф табиий муҳитни ифлосланиш назорати табиий атроф муҳитни бошқарувини асосий таркибий қисми ҳисобланади.


Атроф табиий муҳитни бошқарув усуллари.


Атроф табиий муҳитни бошқаруви хозирги замон усулларига қуйидагилар киради:
-қонуний (меъёрий қонунчиликларга асосланган, меъёрлар йўли билан);
-ахборот - информасион (мониторинг, картетлаштириш, кадастрларни
олиб бориш, геоахборот тизимлари);
-маъмурий (атроф муҳитга таъсирини баҳолаш, экологик экспертиза, экологик аудит, лицензиялаш ва сертификатлаш);
-иқтисодий;
Атроф муҳитни холатини комплекс тизимли кузатиш асосидаги:
-экологик мониторинг асос ҳисобланади. Бир маротабали кузатувлар объектларни ҳолатини "бир дақиқали" кузатув олиб бориш зарурати туғилганда ташкил этилади, ҳамда кам ишлатилади.