Anorgul atajonova

 
 
Nazm: 
Yaxshilarning suhbatin ko‘nglingga sol, 

---

 
53
Hech yomonning suhbatin qilma xayol! 
Ko‘r, qizil gul bog‘ ichin xandon qilur, 
Mard kishi nomardni ham inson qilur. 
Garchi sen bo‘lsang agar marmar kabi, 
Yaxshi birla bo‘lgaysen gavhar kabi! 
 (Muhammad Jabalrudiy ijodidan) 
 
Jadval 
 
O‘zbekcha so‘zlar 
Fors-tojikcha so‘zlar 
Arabcha so‘zlar 
Och 
Dil 
Qalb 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Bilib oling!  O‘zbek  tili  leksikasi  2  xil  manba  orqali  boyigan:  ichki 
manba va tashqi manba. 
Ichki  manba  -  asli  umumturkiy  va  o‘zbekcha  so‘zlar  bo‘lib,  shu 
so‘zlar  asosida  hamda  o‘zbekcha  affiks  bilan  boshqa  tillardan  yasalgan 
so‘zlardir.  
Ichki manbaga oid so‘zlarni o‘z qatlam ham deyiladi. 
O‘z qatlamning o‘ziga xos xususiyatlar: 
1. Umumturkiy so‘zlar. Belgilari: asosan bir bo‘g‘inli bo‘ladi (bosh, 
tosh,  men,  sen  …);  undosh  tovushlar  qatorlashib  kelmaydi;  ikki  bo‘g‘inli 
so‘zlar  asosan  ochiq  bo‘g‘inlardan  tuziladi  (a-ka,  o-ta,  bo-la  …);  birinchi 
bo‘g‘indan  keyingi  bo‘g‘in  unli  bilan  boshlanmaydi;  x,  f,  dj  harflari 
qatnashmaydi; so‘z boshida r, l, v tovushlari qo‘llanmaydi. 
2.  O‘zbekcha  so‘zlar.  Belgilari:  umumturkiy  so‘zlarga  o‘zbekcha 
so‘z yasovchi qo‘shimchalarni qo‘shish yo‘li bilan hosil qilinadi (bosh-la, 
te-rim-  chi  …);  boshqa  tillardan  o‘zlashgan  so‘zlarga  o‘zbekcha  so‘z 
yasovchi qo‘shimchalardan qo‘shish bilan hosil qilinadi (traktor - chi, mard 
- lik, madaniyat li …) 
Tashqi manba - o‘zbek tiliga qardosh bo‘lmagan tillardan o‘zlashgan 
so‘zlardir. 
Tashqi manbaga oid so‘zlarni o‘zlashgan qatlam ham deyiladi. 

---

 
54
O‘zbek tilida fors - tojik, arab, rus tillaridan o‘zlashgan so‘zlar ko‘p: