Anor seleksiyasi va navshunostligi

O‘zbekistonda nav yaratish holati
Keyingi yillarda O‘zbekiston seleksionerlari tomonidan mevali va rezavor mevali ekinlarining juda ko‘p yangi navlari yaratildi va respublikada shu ekin navlari majmuini yaxshilash jarayoni boshlandi. Lekin qishloq xo‘jaligi ishlab-chiqarishi iste’molchilarning talablariga to‘la javob beradigan yangi navlar yaratilishini talab kilmovda.
Respublika seleksioner olimlari oldida hali yechilmagan ko‘p muammolar bor.
Danakli meva daraxtlari kechki bahor ayozlaridan ko‘p shikastlanadi. Lekin respublika mevali o‘simliklar navlari majmuida kech gullaydigan o‘rik, shaftoli, gilos, tog‘ olcha navlari yo‘q. Kish oylarida saqlash uchun muljallangan olma, nok navlari zamonaviy talablarga javob bermaydi. Ishlab chiqarishdagi ba’zi navlar, masalan olmaning Renet Simirenko, Oq Rozmarin, shaftolining - Elberta, Zolotoy Yubi­ley navlari 70 yildan ko‘pros vast davomida eqilib kel- moeda. Nok navlarining ko‘pchiligi chetdan keltirilgan, ular mahalliy sharoitlarga yaxshi moslashmaganligi ustiga boshqa kamchiliklardan ham xoli emas.
Respublikamizda meva ekinlarining yangi navlarini yaratishda kelajak yutuqlarimiz seleksiyaning samarali yangi usullarni ishlab chiqishga va seleksiya faniga oid ilmiy- nazariy izlanishlarni rivojlantirishga bog‘livdir. Muhim xo‘jalik belgilariga ega bo‘lgan madaniy va yovvoyi meva ekinlari turlarining genetik qiymati va yangi navlar yara­tishda ularning ahamiyatini o‘rganish, seleksiya jarayonida ulardan samarali foydalanish usullarini ishlab chiqish lozim.
Navlarning respublikamiz bog‘dorchiligi uchun muhim bo‘lgan hususiyatlari, ya’ni k;ish va sovuvda, qurg‘oqchilik va issivda, tuproq; shuriga chidamlilik hususiyatlarining gene­tik, fiziologik va biokimyoviy asoslarini o‘rganish va bu hususiyatlarni yangi navda yuqori unumdorlik bilan mujassamlantira oladigan usullarni ishlab chiqish meva ekinlari seleksiyasining eng muhim vazifalaridan biridir.
Meva ekinlari ko‘p yillik bo‘lgani uchun seleksiyada duragaylarga eng muhim biologik hususiyatlari jixatidan ular hosilga kirguncha baho beraoladigan usullarni yaratish ham katta ahamiyatga ega. Bo‘lajak navga morfologik belgila­riga ko‘ra baho berish seleksiya jarayonini jadallashtiradi.
Bu muammolarning xal qilinishi respublika bog‘dorchiligini rivojlantirish bilan uzluksiz bog‘liqdir. Bundan tashqari ishlab chiqarishda qo‘llaniladigan mexanizmlar, agrotexnik tadbirlarning takomillashuvi, sishlok; xo‘jaligi fanlari, qayta ishlash sanoatining rivojlanishi navlarga bo‘lgan talabni kuchaytiradi va eski navlar urniga yangi navlar yaratishni zarur qilib quyadi. Bu jarayon uzluksiz davom etadi.