AQTG uzoq vaqt mobaynida qo`llaiganda organizmda
unga nisbatan antitelolar
paydo bo`lishi, allergik holatlar, uyqusizlik yuzaga kelishi hamda qon bosimi oshkshi
mumkin.
Somatotropin anabolik xususiyatga zga, ya`ni bu modda oksillar —
aminokislotalarning hujayraga o`tishiga to`sqinlik qiladi, natriyni tutib qoladi.
Mukopolisaharidlarni,
ayniqsa
xondroitinser
kislota
hosil
bo`lishiga,
uping
almashinuviga ijobiy ta`sir ko`rsatishi tufayli somatotropin osteogeiyez. xondrogsnez
jarayenlarini kuchaytiradi. Bu modda yog` almashinuviga ham ta`sir ko`rsatadi, lipaza
fermenti faoll^gini, qond^ erkin yog` kislotalar miqdorini ko`paytiradi, insulinga qarshi
ta`sir qiladi, qonda qand miqdorini oshirib yuboradi.
Somatotropin
asosan
o`rinbosar
davo
uchun,
organizmda
bu
modda
yetishmovchiligi tufayli kelib chiqadigan gipofizar pakanalikda qo`llanadi.
Tirotropin qalqonsimon bez hujayralarida adenilsiklaza fermentini, siklik AMF ni
oshirib, tiro,ksin hosil bo`lishi uchun kerak bo`lgan fermenuni faollashtiradi.
Gipotireozki apiqlash uchun hamda tirsoidin
bilan birga qalqonsimon bez
yetishmovchiligida qo`llanadi.
Menopauza gonadotropini ayollarda tuxumdonda follikulalar rivojlanishiga,
estrogenlar hosil bo`lishig`a, erkaklarda — spermatogenezga ijobiy ta`sir ko`rsatadi. Bu
modda menopauza davrini boshidan kechirayotgan ayollar siydigidan olinadi va
ayollarda follikulalar yetishmovchiligida, estrogenlar kamayib ketganda, erkaklarda —
spermatogenez yetishmovchiligida qo`llanadi.
Xorionik gonadotropin tuxumdonda ovulyatsiya va sarnk tana, urug`donda
testosteron hosil bo`lish jzrayonini kuchaytiradi.
Menopauza goiadotropini va xorion.ik gonadotropin birgalikda bepushtlikda erkak
va ayollarda qo`llanadi.
Laktotrop gormon — prolaktin bola tugilgakdan keyin opada sutni ko`paytirish
uchun ishlatiladi.
Gipofizning o`rta qismidan olinadigan intermedin degan modda ko`z quvvatini
oshiradi, ko`zning qorong`ilikka moslashishiga yordam beradi. Asosan ko`z
kasalliklarida: ko`z to`r pardasida deg`enerativ o`zgarishlar paydo bo`lganda,
gemeralopiyada, pigmentli retinitda qo`llanadi.
Gipofizning orka qismi gormon moddalari qatoriga: oksitotsin,
vazopressin,
pituitrin, adiurekrin kiritiladi. Vazopressin diurezga qarshi ta`sir etadi: buyrak
kanalchalarida suv, natriyning kayta so`rilishiga ta`sir ko`rsatadi. Organizmda
vazopressin yetishmovchiligidan kelib chiqqan kasallikda — qandsiz diabetda qo`llanadi.
Qandsiz diabetda bemor juda tashna bo`ladi, suvni ko`p ichadi, ko`p siyadi (diurez).
Vazopressin qo`llanganda og`iz qurishi, tashnalik, diureya kamayadi, chuiki natriy bilan
suvning buyrak kanalchalarida kayta so`rilishi me`yoriga keladi. Vazopressin mayda qon
tomirlar, ichak, spidik p\f,'1P1 kjusshsh, iyeristaltikasini, kon bosimiii oshiradi.
Oksitotsin homilador bachadonga tanlab ta`sir qiladi. Oksitotsin bachadon
hujayralari membranalariga ta`sir ko`rsatadi, menbranalarning kaliy ionlariga nisbatan
o`tkazuvchanligini oshiradi, ular potensiali kamayib, qo`zg`aluvchanligi oshadi.
Oksitotsin gipofizning laktogen gormoni hosil bo`lishini, sut bezlari sekresiyasini oshirib
yuboradi. Bu modda tug`ish jarayoni susayib ketganda
hamda bachadon qisqarishini
kuchaytirish uchun (gipotonik qon ketishda) qo`llanadi.
Pituitrin g`ipofizning orqa qismidan olingan vazopressin va oksitoiindan iborat.
Tarkibida oksitotsin miqdori ko`p bo`lgan pituitrin M yoki gifototsin modda sifatida
ishlab chiqariladi. Bu modda asosan akusherlik amalistida tugish jarayeni susayib
ketganda, homiladorlik muddati o`tib ketganda, bachadonda gipotonik qon ketishida
qo`llanadi. Tarkibida vazopressin ko`proq bo`lgan, boshqa modda pituitrin R deb ataladi,
bu qandsiz diabetda o`rinbosar davo uchun qo`llanadi. Qandsiz diabetda kattalar va
bolalarga pituitrin teri ostiga yubornladi. Bu surunkali kasallik bo`lgani uchun pituitrinni
har kuni" y"n`eksiya rrqali qo`llash bemorga og`irlik qiladi. Mana shuning uchun ham
pituitrinning qurug`i, ya`ni adiurekrin deg`an modda tayyorlangan. U asosan
vazopressindan iborat poroshok, malham Shaklida burun shillig`iga qo`yiladi.
Qandsiz
diabetning yengil, o`rta turlarida hamda bolalar kechasi siydik tutolmagan hollarda
qo`llanadi. Bu modda og`iz qurishini, chanqovni kamaytiradi, Adiurekrinni nafas yo`llari
(burun shilliq pardalari) jarohatlanganda qo`llash man etiladi.
Paraqalqonsimon bezlarning gormon moddasi paratireoidin kalsiy va fosfor
almashinuviga ta`sir ko`rsatadi. Bu modda qonda kalsiyni ko`paytiradi, uning
me`daichakdan so`rilii^ini, buyrak kanalchalaridan qayta so`rilishini oshiradi, suyaklarda
kalsiyni kamaytiradi, kalkonsimon bez gormoni kalsitoninga qarshi ta`sir ko`rsatadi.
Paratireoidin qonda fosfor miqdorini kamaytiradi, chunki buyrak kanalchalaridan uning
kayta so`rilishi kamayib ketadi. Bu modda o`rinbosar davo uchun gipoparatireozlarda,
spazmofiliya, tetaniyaning oldini olish va davolaiguchun ko`llanadi. Yaxshi ta`sir qilishi
uchun paratirsoidin kalsiy moddalari — kalsiy xlorid, kalsiy
glyukonat bilan birga
qo`llanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
